Een drieluik over het Basisinkomen
Link naar Deel 1
NL Magazine Economie & Maatschappij – In dit tweede deel van ons drieluik over een basisinkomen voor iedereen gaan we wat dieper in op de mogelijkheid van een invoering. Daarbij kijken we niet alleen naar de gevolgen voor gewone mensen zoals u en ik, maar kijken we ook naar de impact op het financiële systeem, de rol van de politiek en de invloed van grote internationale organisaties zoals De Verenigde Naties en Het World Economic Forum.
Wereldwijde crises
Wellicht hebt u de term ‘The Great Reset’ al voorbij horen komen vanuit Het World Economic Forum? Of de inmiddels veelgehoorde kreet ‘Building Back Better’? Dit betreft een veelomvattend plan (2015) van De Verenigde Naties waarmee beoogd wordt wereldwijde crises te voorkomen en te bestrijden door middel van allerlei programma’s op sociaal en economisch gebied en waarin uiteraard ook aandacht is voor het milieu.
Sustainable Development Goals
In datzelfde jaar kwamen De Verenigde Naties ook met 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) die vervolgens door de Europese Instellingen in Brussel zijn omarmd en waar het klimaatakkoord van Parijs een indirect gevolg van is. Inmiddels wordt in Nederland de R.E.S uitgerold, Regionale Energie Strategie, waarin 30 regio’s zijn vastgesteld voor onder andere de bouw van windmolens en zonneparken waar steeds meer discussie over bestaat.
De 17 Sustainable Development Goals gaan over gezondheid en welzijn, gelijke rechten en schone energie voor iedereen en bevatten talloze initiatieven om klimaatverandering tegen te gaan. Uiteraard moeten armoede en honger de wereld uit en heeft iedereen recht op toegang tot goed onderwijs (alle informatie hierover vindt u hier: https://sdgs.un.org/goals). Stuk voor stuk doelstellingen waar eigenlijk niemand iets tegen zou kunnen hebben. Deze doelstellingen worden in veel landen overgenomen, met name in de Westerse wereld. We moeten ons hierbij wel realiseren dat er astronomisch hoge bedragen nodig zijn voor de verwezenlijking van al deze fraaie plannen.
Waar komt al dat geld vandaan – kunnen we ons straks een basisinkomen veroorloven?
Sinds het akkoord van Bretton Woods in 1942, is de Amerikaanse dollar de dominante munteenheid in het financiële systeem. In z’n oorspronkelijke vorm werd deze munt gedekt door goud en was daarmee een uitermate solide en betrouwbare valuta. Bretton Woods legde de basis voor de hegemonie van de dollar in de financiële wereld die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Deze koppeling tussen dollar en goud werd in 1971 door de regering van Richard Nixon losgelaten; sindsdien worden nieuwe dollars tegen schuldpapieren uitgegeven. Dat maakte de weg vrij voor het creëren van heel veel nieuw geld met als resultaat een in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw snel oplopende schuldenberg, die culmineerde in de internetbubbel van 2001 en 2002. Wereldwijd werden op alle beurzen grote verliezen geleden; talloze ondernemingen gingen failliet maar toch ging het systeem daarna in onveranderde vorm verder. Het duurde slechts enkele jaren tot zich weer een crisis aankondigde. In 2008 bleek de schade veel groter en dreigde het hele financiële systeem in te storten. Dankzij grootschalig overheidsingrijpen werden tientallen banken van de ondergang gered en betaalden belastingbetalers de rekening.
Dat grootschalige overheidsingrijpen werd vooral vormgegeven door de Europese Centrale Bank die honderden miljarden euro’s aan obligaties van landen als Griekenland, Spanje, Frankrijk en Italië opkocht en daarmee het vertrouwen in de euro herstelde. Eind 2018 stond de teller op € 2.600 miljard (!!!). Toch ging de ECB door met opkoopprogramma’s van allerlei waardepapieren van overheden en banken in heel Europa. Ook verlaagde de ECB de rente naar een historisch laag tarief waardoor momenteel geld voor banken bijna gratis verkrijgbaar is. Deze opkoopprogramma’s gaan nog steeds door. De COVID-19 pandemie dwong de ECB in het begin van 2020 om met een PEPP (Pandemic Emergency Purchase Programme) te komen ter waarde van € 750 miljard en in de zomer van 2020 kwam daar nog eens € 600 miljard bij.
Voor uw beeldvorming, dat geld wordt niet aan ons uitgedeeld (helikoptergeld). Om de economische schade van COVID-19 te dekken komt dit geld terecht bij overheden en bij lokale banken die daarmee bijvoorbeeld ondernemers nieuwe leningen kunnen verstrekken. Saillant detail daarbij is, dat die banken (bijna) geen rente betalen voor dit geleende geld maar dat ondernemers 5-12% moeten betalen. Zo zie je maar dat het gezegde ‘never waste a good crisis’ ook hier opgaat.
Kunnen we ons straks een basisinkomen veroorloven?
Er lijkt kennelijk geen einde te komen aan de creatie van geld door de ECB en dus zou je veronderstellen dat daarmee de weg vrij is voor de introductie van een basisinkomen. Maar ieder land in Europa dient zicht te houden aan een begrotingsdiscipline en kan dus niet oneindig doorgaan met geld lenen, hoewel daar dankzij COVID-19 een tijdelijke uitzondering voor wordt gemaakt.
Het World Economic Forum roept sinds het uitbreken van de COVID-19 pandemie dat het tijd is voor ‘The Great Reset’. Wellicht is een van hun ideeën dat iedere burger in Europa straks een bankrekening heeft bij de ECB die dan maandelijks een vast bedrag aan ons overmaakt? Technisch is dat eenvoudig te regelen en voor overheden is dit een mooi controlemiddel om burgers in het gareel te houden. Die bankrekeningen zijn natuurlijk digitaal en daarmee haal je heel veel cash geld uit de samenleving. In landen als Italië en Griekenland, waar men vermoedt dat de economie voor 30%-40% op zwart geld draait, een ideale oplossing voor meer belastinginkomsten.
Dat is meteen een mooie brug naar het 3e en laatste deel van ons drieluik over het basisinkomen dat we volgende week publiceren. Daarin leggen we voor alle betrokkenen de diverse voor- en nadelen naast elkaar. Uiteraard zijn dat u en ik, maar ook alle financiële instellingen en overheden op zowel lokaal als internationaal niveau.
Ben benieuwd welke voor- of nadelen u in gedachten heeft…
French Paulitz
