NLMagazine Sport - Ik neem jullie even kort mee naar de periode zo`n 150 à 200 jaar geleden.
Qua sport draait alles dan om één man: Pim Mulier. Zoon van één van de laatste z.g. Grietmannen in Witmarsum, Friesland (een Grietman is een mix van burgemeester en kantonrechter).
Mulier was de grondlegger, organisator en promotor van veel moderne sporten in NL, zoals rugby, schaatsen (incl. de Elfstedentocht), cricket, atletiek en ook van voetballen. Een man ook die, als iets eenmaal in gang was gezet, eruit stapte en weer andere dingen ging doen. Anderen formaliseerden wel wat hij in gang zette, dus reglementeringen, het opzetten van overkoepelende bonden etc. Hij kende daarvoor veel invloedrijke mensen. Dat hij niet afmaakte wat hij begon, verklaart ook dat er zoveel onduidelijkheid is over data, zoals van een 1e wedstrijd, een oprichting, van statuten, goedkeuringen en dergelijke. Het ging Mulier om de sport zelf.
We gaan kort naar drie plekken: Noordwijk, Leidschendam/Voorburg en Haarlem.
Internationale kostschool van Elie Luzac in Noordwijk
1789, een sportdag van de internationale kostschool van ene Elie Luzac in Noordwijk. Op dit soort scholen rondom Den Haag, maar ook in Twente met zijn Britse textielmachines, zaten altijd veel buitenlanders.
In Noordwijk wonnen de Duitsers het sportdag-onderdeel worstelen en de Engelsen het hardlopen. De beslissing moest worden genomen via, wat toen heette ‘Village Footbal’, een spel dat nu nog wordt gespeeld in Engeland. Een bal, van welke vorm dan ook, wordt tussen twee buurt-dorpen gelegd en de dorps-verliezer is het dorp waar de bal het eerste de gemeentegrens passeert; in feite een soort Klootschieten. De regels? Alles mag en ik citeer: “Met gebruik van handen en voeten; zowat alles is toegestaan”.
Die Luzac kostschool legde iets van een bal neer op de Gooweg, precies tussen Noordwijk en Noordwijkerhout, parallel aan de N206.
De Engelsen wonnen en zoals gebruikelijk boden zij het bier aan, gefinancierd uit de vele weddenschappen die alleen zij kunnen organiseren.
Jongens-kostschool Noorthey
Later, niet ver van Noordwijk, en nog dichterbij de geboorteplek van Gerard, in Leidschendam/Voorschoten ligt de jongens-kostschool Noorthey. Na eerst op veldjes in de duinen en op de Maliebaan werd hier, volgens een ingezonden brief, voor het eerst op 13 januari 1878 zowel een cricket als een echte voetbalwedstrijd gespeeld, en wel op een speelweide bij dit instituut. Maar zoals vaker werden sporters steeds weggestuurd van openbare veldjes. Maar Noorthey bestaat al lang niet meer, laat staan dat het een voetbalclub was.
Koekamp
Zo ook aan De Koekamp in de Haarlemmer Hout. Citaat: “Er waren grote veldslagen tegen de fabrikers, de z.g. schooiers en verwenschingen met eenige woorden die niet in de dictionaire staan; dan toog men weer naar een ander veld”, want men werd steeds verjaagd van veld naar veld.
Op de Koekamp is men zelfs aantoonbaar 2x verjaagd, eerst omdat een boer en later een adelijke vrouw een bal tegen haar hoofd had gekregen. Het kan ook een cricketbal zijn geweest, want ik las ergens: “Terwijl woensdag namiddag eenige jonglieden in de Haarlemmerhout zich vermaakten met het cricketspel, vloog de bal tegen een voorbijkomende vrouw”. Ze wordt per koets afgevoerd.
Ten finale de cruciale vraag: Wanneer werd er nu voor het eerst gevoetbald en wat is de oudste voetbalclub van Nederland? Met andere woorden: de discussie over de oprichtingsdatum van de Koninklijke HFC, de club die altijd Nieuwjaarswedstrijden speelt tegen oud internationals. Is het 1879 (zoals Mulier altijd beweerde) of 1881? Feit blijft echter, het ís de oudste NL footbal-club, maar had Mulier nu gelijk met zijn datum in 1879?
Er zijn meer redenen voor ja dan voor nee, maar ik begin met 2 x nee. Er is weliswaar veel informatie, maar geen oprichtingsakte van 1879. Wel is er een verwijzing naar. En ten tweede, wie haalt het in zijn hoofd om op de dag dat Willem III een Troonrede in de Ridderzaal houdt, een voetbalclub op te richten? Een sombere Troonrede over de economie van het land, maar “tevreden over de volharding der Krijgsmacht in Atjeh”.
Had Mulier nu gelijk met zijn datum in 1879?
Ja; zoals eerder gezegd, hij krijgt het voordeel van de twijfel, want geen enkele club schonk aandacht aan dit soort afgebakende momenten als 1e wedstrijd, oprichting, goedkeuring, statuten etc. Hetzelfde geldt trouwens ook voor alle andere oude clubs als Xerxes, Princes Wilhelmina, Olympia Den Haag, Concordia en de Koninklijke UD Deventer (de oudste veldsport-vereniging van NL).
Koninklijke HFC vs HFC Haarlem
De Koninklijke HFC kreeg de Koninklijke goedkeuring in 1959. Dat zegt genoeg. Let overigens op: verwar KonHFC niet met HFC Haarlem in Haarlem Noord, de vereniging van Ruud Gullit en trainer Barry Hughes die in 2010 failliet ging.
(Overigens, een leuke anekdote over KonHFC en HFC Haarlem: de vader Eric van Muiswinkel, woonachtig aan de Churchill-laan Haarlem, belde in 1974 de brandweer omdat, zoals hij zei, de tribune van HFC in brand stond. De brandweer spoedde zich naar Haarlem-noord…….. De tribune van de Koninklijke brandde geheel af).
Een vereniging kun je vormloos oprichten, zeker in 1879 en voor mij is er dan ook maar één reden die pleit voor het jaar 1879: Pim Mulier zei het zelf!
Hans Wolf (1951, Heemstede)
