NLMagazine Politiek & Maatschappij – Geen ander land ter wereld heeft zich in zo’n korte tijd ontwikkeld van 3e wereldland tot een moderne samenleving als China. Het duurde tot in de jaren 80 van de vorige eeuw voordat China zich voorzichtig openstelde voor buitenlandse investeerders, maar daarna ging het razendsnel. Duizenden westerse bedrijven verplaatsten hun productie naar China en de Chinese economie groeide jarenlang met dubbele cijfers.
Weliswaar onder het strakke regie van de Chinese Communistische Partij – ieder bedrijf in China is in principe eigendom van de staat – maar feit is dat het merendeel van de 1,4 miljard inwoners inmiddels ruim boven de armoedenorm leeft.
Dat heeft ertoe geleid dat 30 jaar later het bruto nationaal product (BNP) van China dat van de Verenigde Staten nadert (met ruim 20 duizend miljard dollar de grootste economie ter wereld) en ook technologisch begint China aan de poten van de VS te zagen. Vanwege de enorme thuismarkt van 1,4 miljard Chinezen is het slechts een kwestie van tijd voordat de Chinese economie die van de VS voorbijstreeft.
De sector die in China het snelst groeit
De miljoenen hoogopgeleide Chinezen, waarvan er velen in het buitenland studeerden, dragen onder andere bij aan een bloeiende technologiesector waardoor China technologiereuzen zoals Huawei, Alibaba, Tencent en Wechat heeft voortgebracht. Dit is mede mogelijk gemaakt door de Chinese Communistische Partij die het internet controleert en eerder Facebook, Google en Youtube heeft verboden. ‘Liever een Chinees staatsbedrijf dan een buitenlandse pottenkijker’.
De populariteit van allerlei internetdiensten in China is daardoor groot. Vandaag de dag is het bijna onmogelijk om zonder smartphone te functioneren. Zo maak je een afspraak met je huisarts via een app, al je betalingen gaan digitaal net zoals betalen voor het openbaar vervoer of het huren van een fiets. Uiteraard is de Chinese staat van alle digitale sporen op de hoogte.
China als voorbeeld – hoezo?
Toen in de jaren 90 van de vorige eeuw het internet stormenderhand de westerse wereld veroverde, keken we nogal schamper naar de Chinezen die werden afgesneden van deelname aan het internet. En ook de jaren erna behield de Chinese overheid de volledige controle over alle informatie die via het internet bij de doorsnee Chinees terecht kwam. Je zou kunnen zeggen dat tot op de dag van vandaag deze internetcensuur in China voortduurt.
Wij vonden dat het internet toch vooral van en voor het volk moest zijn en staatscontrole kwam in ons woordenboek niet voor. Het internet was de nieuwe wonderolie voor een open en transparante wereld waar iedereen aan deel moest kunnen deelnemen, dus ook iedere Chinese staatsburger. Echter, de Chinese overheid dacht daar heel anders over.
China en Westerse wereld steeds meer identiek
En toch zien we een ontwikkeling in de westerse wereld die sterke gelijkenis vertoont met die van China. Zo werd een jaar geleden een initiatief gestart door onder andere de BBC getiteld ‘Trusted News Initiative’. Andere deelnemende partijen in dit kader zijn Facebook, Financial Times, Google/Youtube, The Washington Post, Reuters Insititute for Study of Journalism, Associated Press en Twitter.
Doel van de samenwerking is te voorkomen dat ‘fake news’ wordt verspreid over bijvoorbeeld de COVID-19 pandemie. Je kunt je afvragen of dit partijen zijn die voor ons gaan bepalen welk nieuws klopt en welk nieuws vooral niet? In Nederland werd een soortgelijk initiatief gestart door onze eigen minister van binnenlandse zaken, Kasja Ollongren, ten tijde van de 2e kamer verkiezingen in maart 2020. Zij claimde dat Russische trollen de 2e Kamerverkiezingen zouden beïnvloeden. Echter, na onderzoek bleek daar geen aanleiding voor te zijn.
In Brussel (Europese Unie) klinkt steeds vaker de roep om bedrijven als Facebook en Google te reguleren en in de VS wordt serieus nagedacht om deze bedrijven op te splitsen. Dat begint aardig op de situatie te lijken die al langer in China bestaat: staatsbemoeienis en controle.
In het westen vonden wij het ook een rare gang van zaken, dat sociale mediabedrijven als Facebook, Youtube en Twitter door de Chinese Communistische Partij werden buitengesloten. Maar zoals uit het bovenstaande blijkt, beginnen we in Europa dezelfde trekjes te vertonen, net als die ‘verfoeide’ Chinese Communistische Partij.
Verregaande sociale controle - nog een voorbeeld
Toen wij er enkele jaren geleden in het westen achter kwamen dat in diverse steden in China geëxperimenteerd werd met een systeem van sociale controle, werd daar met walging op gereageerd. Dat zouden wij in onze open en democratische samenlevingen nooit accepteren.
We zijn een paar jaar verder en dankzij een pandemie is de QR-code een geaccepteerd toegangsbewijs voor restaurants, voetbalkantines, theaters, voetbalstadions en evenementen. Het aantal camera’s in de openbare ruimte is vertienvoudigd en dankzij slimme software is gezichtsherkenning de gewoonste zaak van de wereld geworden.
Dezelfde QR-code kan straks eenvoudig worden gevraagd bij toegang tot een supermarkt, bij het volgooien van je benzinetank of het reserveren van een stoel in een vliegtuig. Da’s handig om je CO2- uitstoot te controleren en uiteraard meteen belasting te heffen want we hebben natuurlijk ook te maken met een klimaatcrisis… Het kabinet Rutte 4 trekt daarvoor € 60 miljard uit en in Brussel heeft Frans Timmermans het over klimaatfondsen van € 1.500 miljard tot 2030.
Verregaande digitale initiatieven - groot, groter, grootst
Controle en centralisatie van macht is een steeds terugkerend fenomeen en dat is niet allen in China het geval. Ook in Europa bestaat steeds meer behoefte om politieke en economische macht te centraliseren.
Dat heeft ertoe geleid dat Brussel, onder leiding van de Europese Commissie, werkt aan de introductie van een digitaal paspoort, een digitaal medisch dossier en een digitale bankrekening voor alle Europeanen. Nederland heeft een voortrekkersrol bij deze digitale initiatieven.
Overigens zijn deze plannen allemaal gepubliceerd op diverse websites van de Europese Unie en wordt door middel van persberichten, ook in Nederland, regelmatig verslag gedaan van de voortgang ervan. De financiering gaat plaatsvinden door Coronaherstelfondsen en extra belastingheffingen die de Europese Unie rechtstreeks kan opleggen aan burgers in de 27 lidstaten.
Ongekozen functionarissen zonder verantwoording
Wat veel mensen zich hierbij niet realiseren is dat de Europese Commissie bestaat uit ongekozen functionarissen die geen enkele verantwoording schuldig zijn aan de inwoners van Europa. De vraag of dit de belangen dient van Nederland, wordt hierbij nooit gesteld.
Lange tijd was China een voorbeeld van een samenleving die wij niet willen, maar inmiddels is duidelijk dat we dezelfde dreigen op te gaan. Lijkt me geen goeie optie, u wel?
French Paulitz
