NLMagazine Politiek & Maatschappij – In 2010 werd in Nederland ruim 87 miljard Euro uitgegeven aan zorg, welzijn en kinderopvang. Dat bedrag was in 2017 met ruim 10 miljard toegenomen tot 97 miljard, 2 jaar later werd de 100 miljard ruimschoots gehaald (106 miljard). Deze zichtbare stijgende trend van de laatste jaren werd door, of dankzij COVID-19, verder aangejaagd waardoor de zorgkosten (optelsom van zorg, welzijn en kinderopvang) in 2020 opliepen tot 116 miljard Euro.
Uiteraard hebben de diverse extra maatregelen die nodig waren vanwege de COVID-19 pandemie deze stijging groter dan ‘normaal’ gemaakt, maar feit blijft dat we al jaren met stevig stijgende zorgkosten te maken hebben. Hoe kan het dan dat er veel wordt geklaagd over bezuinigingen in de zorg waardoor ook de IC-capaciteit is afgenomen?
Waar gaat al dat geld naartoe?
De stijging van de kosten is ongelijk verdeeld. De grootste stijgingen zien we terug in de thuiszorg (12%) en de kosten van het PGB ‘Persoonsgebonden Budget’ (9%). Da’s ook niet zo raar want de al lang geleden voorspelde vergrijzing slaat keihard toe. Daarnaast werd kinderopvang duurder en stegen de kosten van medisch specialisten en huisartsen.
Een cynische constatering is dat verplegend personeel (lees: onze zorghelden) er bekaaid van afkomt. Zij kwamen weliswaar in aanmerking voor een eenmalige bonus maar de salarissen blijven achter. U kunt zich vast nog wel het trieste tafereel in de 2e kamer herinneren waarbij de volksvertegenwoordigers van de coalitiepartijen demonstratief de 2e kamer verlieten toen er moest worden gestemd over een salarisverhoging voor zorgpersoneel.
Een rapport van het RIVM (Toekomstverkenning Zorguitgaven 2015-2060) maakt duidelijk dat de zorgsector de komende decennia verder zal groeien vooral door de vergrijzing maar ook dankzij een stevige toename van de kosten voor de geestelijke gezondheidszorg (o.a. door dementie bij deze groeiende groep ouderen). Men stelt in dit rapport tevens vast dat de behoefte aan gekwalificeerd personeel onverminderd groot blijft. Omdat ouderenzorg een arbeidsintensief proces is, waar technologische innovaties minder toepassingen kennen, dreigen hier tekorten aan personeel.
Wat ook opvalt is de groei van het medicijngebruik door toename van het aantal patiënten met diabetes, ADHD (medicatie) maar ook het gebruik van antidepressiva door tienduizenden mensen in Nederland.
Blijven die stijgende kosten betaalbaar?
Iedere Nederlander is (verplicht) verzekerd en betaalt maandelijks een minimale bijdrage voor een basispakket. Dat bedrag stijgt jaarlijks enkele procenten en de verwachting is dat de kosten de komende jaren blijven stijgen. Wanneer je inkomen laag genoeg is kom je in aanmerking voor een zorgtoeslag van de overheid.
Daarnaast kun je individueel besluiten om extra dekking van zorgkosten in je verzekering op te nemen, maar daarvoor betaal je zelf een extra bedrag. En je kunt overwegen om je eigen risico te verhogen waardoor de premie weer lager uitvalt, maar ook dat is een individuele keuze.
Deze premieopbrengsten zijn goed voor bijna de helft van alle zorgkosten in Nederland, de andere helft wordt door de overheid betaalt uit de belastingopbrengsten.
De stijging van de zorgkosten wordt natuurlijk niet alleen veroorzaakt door de vergrijzing. Onze bevolking is de laatste 10 jaar toegenomen met ruim 1 miljoen mensen en zij hebben net zoveel recht op goede zorg als alle andere inwoners. Maar dat heeft wel een prijs.
Tel daarbij op dat we een groeiende groep inwoners hebben met overgewicht waardoor diabetes vaker voorkomt. Bovendien is de jeugdzorg overbelast en kampen steeds meer mensen met mentale problemen waardoor antidepressiva vaker en langer worden verstrekt. En COVID-19 heeft natuurlijk ook een zeer nadelig effect op het beheersbaar houden van de zorgkosten.
De voorzichtige conclusie is dat de zorgkosten blijven toenemen maar dat we ook zelf iets kunnen doen aan het beheersbaar houden van de kosten. Denk daarbij aan een gezonde(re) levensstijl waarin bewegen en gezond eten aandacht krijgen.
De overheid kan dat makkelijk stimuleren door op gezonde voeding de BTW te verlagen naar 5% en geld vrij te maken voor meer sport op lagere- en middelbare scholen. Een goed voorbeeld is IJsland waar de overheid tal van maatregelen introduceerde waardoor alcohol- en drugsgebruik bij de jeugd sterk is afgenomen (https://www.trimbos.nl/kennis/ijslands-preventie-model).
Wat mij betreft gaat het ministerie van Welzijn en Sport van Hugo de Jonge wat meer tijd en geld besteden aan preventie; een gezonde bevolking kan beter tegen een (Corona) stootje en bespaart ons op termijn allemaal heel veel geld.
French Paulitz
