NLMagazine Technologie & Maatschappij – De afgelopen decennia zijn we met z’n allen steeds meer stroom gaan gebruiken en aan deze groeiende behoefte komt voorlopig geen einde. Om te kunnen voldoen aan deze nog steeds groeiende vraag naar elektriciteit zijn we vooral afhankelijk van energiecentrales die in de meeste gevallen op fossiele brandstoffen draaien zoals olie, gas of kolen.
Zo draaien ook in Nederland de meeste centrales op fossiele brandstoffen waarvan het overgrote deel op gas. Van de 7 kolencentrales die we hadden, zijn er nu nog 3 operationeel en ook deze gaan op redelijk korte termijn dicht.
Inmiddels worden we dagelijks geconfronteerd met alarmerende berichten over klimaatverandering die onder andere door deze vervuilende energiecentrales wordt veroorzaakt. Ook kernenergie wordt door veel landen als te vervuilend, maar vooral risicovol gezien (vanwege de opslag van kernafval) waardoor de roep om alternatieve brandstoffen steeds meer toeneemt. Overigens is de discussie rond kernenergie kortgeleden weer opgelaaid omdat een kerncentrale geen CO2 uitstoot en een nieuwe generatie (Thorium in plaats van Plutonium) centrales veiliger is en veel minder (kern) afval produceert. Frankrijk wordt voor bijna 80% in haar stroombehoefte voorzien door kerncentrales en is daardoor kampioen in (bijna) geen CO2 uitstoot.
Alternatieve brandstoffen – Wind en zon
Het sprookje met betrekking tot Biomassa als alternatief voor fossiele brandstoffen is inmiddels wel doorgeprikt. Hout is minstens zo vervuilend, levert een lager rendement en wij zijn verantwoordelijk voor de sloop van bossen in bijvoorbeeld Canada en de Baltische staten (Estland en Litouwen). En dan vergeet ik gemakshalve het kostbare en vervuilende transport van al dat hout naar Nederland.
Daarmee is de weg vrij voor windmolens en zonnepanelen waarvan we sinds een aantal jaren tastbare voorbeelden overal om ons heen zien verschijnen, mede mogelijk gemaakt door ruimhartige subsidies die worden verstrekt door de overheden van landen als Duitsland, Denemarken en Nederland. Als het aan Frans Timmermans ligt, en aan velen met hem in Nederland, dan gaan we de komende jaren enkele duizenden windmolens bijplaatsen zodat we in 2030 voldoen aan allerlei normen die zijn vastgelegd in klimaatakkoorden. Een leuke website in dit kader is die van www.resinbeeld.nl waar u kunt bekijken hoe uw leefomgeving er straks uitziet wanneer daar de beloofde windmolens van 200 meter hoog komen te staan.
Naast windmolens komen er de komende jaren ook honderden hectaren aan zonnepanelen bij die worden betaald door de netbeheerders, maar indirect betalen we daar allemaal aan mee via onze energierekeningen. De overheid doet daar nog wat bovenop in de vorm van subsidies (zij betaalt het verschil tussen de verkoopprijs van de stroom en de kosten van het park) voor de eigenaren van deze parken. Uiteindelijk betalen wij dat ook weer, door extra belastingen op de energie die we verbruiken en door middel van de Opslag Duurzame Energie. U zou ‘voor de grap’ uw energierekening van 5 jaar geleden eens moeten vergelijken met die van nu...
Zonnepanelen op uw dak – goed plan?
Overheidsinstanties, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden wekken op hun websites, in praatprogramma’s en bij themabijeenkomsten de suggestie dat we dankzij zonnepanelen en windmolens op termijn afkunnen van onze energiecentrales. Dat lijkt een logisch gevolg want zonnepanelen en windmolens leveren (schone) energie dus hebben we minder energiecentrales nodig. Bovendien rechtvaardig je daarmee de honderden miljoenen euro’s aan subsidies die we uitgeven aan windmolens en zonnepanelen.
Maar kunnen we in de toekomst wel zonder onze energiecentrales?
Rond het jaar 1900 werd de basis gelegd voor ons huidige elektriciteitsnetwerk op basis van wisselstroom. Het voert te ver om in dit artikel tot in detail uit te leggen hoe die keuze tot stand kwam (voor meer info: https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_elektriciteit) maar alle netwerken in Nederland en daarbuiten (Europa) maken gebruik van wisselstroom.
Dit netwerk kent een permanente spanning met een frequentie van 50Herz. Mocht deze spanning teruglopen door piekbelasting of het uitvallen van een centrale door een technische storing, dan leveren andere centrales in het netwerk tijdelijk extra capaciteit. Dat is voor de meeste centrales een fluitje van een cent omdat ze makkelijk extra gas kunnen toevoeren aan de turbine waardoor de centrale meer vermogen kan leveren.
En vergeet niet, we gebruiken steeds meer stroom in onze huizen en ook bedrijven hebben steeds meer stroom nodig. U heeft vast wel iets gelezen over de tientallen datacenters in ons land van bedrijven als Google, Microsoft en Amazon die zich hier graag vestigen. Die kun je niet alleen met windmolens en zonnepanelen voeden zolang die niet 24/7/365 stroom leveren.
Omdat we steeds meer windmolens en zonnepanelen in onze netwerken hangen voor de opwekking van stroom, zou je veronderstellen dat we met minder energiecentrales toekunnen. Wat men daarbij vergeet, is dat de wind soms niet waait en de zon ('s nachts bijvoorbeeld) niet schijnt. Dat zijn dus momenten dat er extra vermogen nodig is...van energiecentrales dus.
En wanneer de stroom uitvalt, dan stoppen ook alle windmolens en zonnepanelen ermee. Ik hoor u denken: “Ja, hé, maar wacht 's even, ik heb toch zonnepanelen op mijn dak en als de zon schijnt heb ik toch stroom?” Dat klopt, maar uw panelen leveren gelijkstroom die via een omvormer naar uw netwerk loopt. En wanneer dat netwerk geen spanning heeft, dan stoppen de panelen met stroom leveren.
“Oké, duidelijk, maar dan sla ik die energie toch op in een accu?” Dat kan, maar dit soort accu's zijn kostbaar en leveren maar beperkte (gelijk) stroom capaciteit. Een heel huishouden op accu's laten draaien is vooralsnog niet mogelijk. Bovendien zijn dit chemische accu's en die moet je na een aantal jaren vervangen.
Kortom, roepen dat we van het gas af moeten en dat we energiecentrales moeten sluiten is makkelijk, maar de consequenties ervan op ons dagelijks leven zijn stevig. Ik zie veel politieke partijen met rooskleurige plaatjes over een duurzame toekomst zonder een reële uitleg over de kosten en de baten. Uiteindelijk komt de rekening toch bij mensen zoals u en ik terecht.
French Paulitz
