Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen

Los van het feit dat deze voorraden fossiele brandstoffen in de toekomst een keer opraken heeft de verbranding ervan ook de nodig effecten. De Verenigde Naties (IPCC – International Panel on Climate Change), veel Westerse regeringen en allerlei NGO’s (Non Governmental Organisations) zoals Milieudefensie en Greenpeace maken hier al langer melding van en dwingen ons goed na te denken over alternatieven. De recent aangekondigde ‘Green Deal’ (Europese Commissie o.l.v. Frans Timmermans) zal alle Europese burgers raken.

Wat zijn de alternatieven?
Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt aan allerlei innovaties om de schadelijke effecten, die de verbranding van fossiele brandstoffen heeft (bijv. CO2 uitstoot), te beperken en terug te dringen; denk aan het gebruik van batterijen voor mobiliteit (vrachtwagens, auto’s en bussen) of de inzet van windmolens en zonnepanelen.

Allemaal prima alternatieven, alleen ook deze technologieën vragen weer om grondstoffen. Voor batterijen zijn dat bijvoorbeeld lithium, kobalt, grafiet en Nickel. Om je een idee te geven van de hoeveelheden die nu en in de toekomst nodig zijn geeft onderstaande tabel een aardige indicatie.

Waar komen deze nieuwe grondstoffen vandaan?
Net zoals de vondst van ruwe olie lang geleden, zal ook de vondst van bovenstaande grondstoffen sommige landen een nieuwe machtspositie geven waardoor geopolitieke verschuivingen gaan plaatshebben.  Veel van bovenstaande grondstoffen worden vooral in China en Afrikaanse landen gewonnen; het moge duidelijk zijn dat Westerse economieën daar last van (gaan) krijgen.

Een aardig voorbeeld van een machtspositie die grondstoffen een land kan geven is die van de OPEC-landen (organisatie van olieproducerende landen in het Midden-Oosten) die in 1973 de oliekraan langzaam dichtdraaiden. Dat leidde tot een sterk stijgende olieprijs en sommigen van u kunnen zich wellicht nog de autoloze zondagen herinneren die werden ingevoerd om onze olievoorraden op peil te houden.

Dit was aanleiding voor landen in Europa en Noord- Amerika om zelf op zoek te gaan naar fossiele brandstoffen met als gevolg dat Noorwegen en de UK op de Noordzee grote olie- en gasreserves aanboorden en Canada en de VS nieuwe voorraden schaliegas- en olie vonden op het vasteland. Daarmee werd de machtspositie van de OPEC-landen verder verkleind en is de olieprijs al tientallen jaren redelijk stabiel.

In Nederland werd in de jaren zestig van de vorige eeuw een enorme gasreserve gevonden; dat heeft ons decennialang onafhankelijk gemaakt en de export ervan leverde miljarden Euro's op. Inmiddels is de keerzijde van de gaswinning ook bekend en gaat de Groningse gaskraan langzaam dicht.

Rusland is de laatste jaren de nieuwe leverancier van gas, alhoewel ook daar de nodige vraagtekens bij dienen te worden geplaatst; als Vladimir Poetin straks zijn politieke zin niet krijgt kan ook hij, net zoals de OPEC-landen in de 70’er jaren, gewoon de gaskraan dichtdraaien.

Technologische vernieuwingen en subsidies
Een ander gevolg van de oliecrisis in de jaren zeventig van de vorige eeuw was dat overheden nieuw beleid uitstippelden voor hun energiebehoeften (wind- en zonne-energie, kerncentrales) en dat de auto-industrie gedwongen werd om zuiniger motoren te ontwikkelen.

Gevolgen van dit beleid zijn inmiddels overal zichtbaar: Duizenden windmolens zijn geplaatst en steeds meer huizen worden voorzien van zonnepanelen, mogelijk gemaakt dankzij stevige subsidies verstrekt door de overheid.

De auto-industrie leverde ook haar bijdragen door onder andere zuiniger en schonere motoren te bouwen en dankzij Elon Musk en de Tesla is de vraag naar elektrische auto’s explosief gegroeid. De meeste autoproducenten beschikken nu over meerdere elektrische modellen en ook waterstof is een serieuze optie om een elektrische motor aan te drijven.

Overigens is die explosieve groei tevens te danken aan het ruimhartige belastingbeleid van de Nederlandse overheid waardoor het zeer aantrekkelijk is om de aanschaf van een elektrische auto te overwegen. De vraag is hoelang de overheid dit beleid wil voortzetten want de (zakelijke) bijtelling wordt stapje voor stapje verhoogd..............................

Is hernieuwbare energie de oplossing?
Feit is dat de wereldbevolking groeit en daardoor de vraag naar elektriciteit ook; denk aan het internet en alle technische voorzieningen om dat allemaal ‘in de lucht’ te houden, de industrie, onze toenemende mobiliteit en alle handige voorzieningen die we in en om onze huizen nodig hebben.

Duidelijk is ook dat we de opwekking van elektriciteit schoon moeten houden en dat we dat zo efficiënt mogelijk doen. Hernieuwbare energie uit batterijen is een uitstekend in te zetten technologie net zoals energie uit zonnepanelen en windmolens. Ook kernenergie is een technologie voor de opwekking van ‘schone’ elektriciteit, hoewel de meningen daarover nog zeer verdeeld zijn.

We moeten ons wel realiseren dat we voor die technologieën grondstoffen nodig hebben die nu al schaars zijn of het snel worden. Laten we ervoor zorgen dat we niet al te afhankelijk worden van dubieuze regimes die over deze grondstoffen beschikken en ons daarmee de duimschroeven kunnen aandraaien voor geopolitieke doeleinden.

Ben benieuwd of daar in Brussel al over wordt nagedacht: de ambitieuze plannen van Frans Timmermans c.s. zien er prachtig uit, tegelijk wordt een nieuwe gaspijplijn aangelegd waaruit Russisch gas naar Europa stroomt, worden de komende jaren in Nederland kolen- en gascentrales gesloten en neemt onze afhankelijkheid van het buitenland verder toe.

Is er al een politieke partij in Nederland die hier een passend verhaal voor heeft?

French Paulitz