NL Magazine Economie - Stel je voor: Je leest een artikel in de krant over een (internet) retailbedrijf dat weigert belasting te betalen, dat haar medewerkers slecht behandelt, duizenden banen doet verdwijnen en desondanks wordt gezien als een toonbeeld van succes; best wel vreemd, toch?
Of een computerbedrijf dat weigert informatie te verstrekken over mogelijke terroristische activiteiten en zich daarin gesteund ziet door een horde fans die hetzelfde computerbedrijf vereren alsof het een religie is. En neem het sociaal mediabedrijf dat duizenden foto’s van (uw) kinderen analyseert, uw mobiele telefoon gebruikt als afluisterapparaat en deze informatie doorverkoopt aan het bedrijfsleven.
Dan is er ook nog een advertentieplatform dat in sommige delen van de wereld 90% van de markten domineert en zich als een monopolist gedraagt door de inzet van een zeer agressieve lobby en handig manoeuvreert langs de grenzen van de (fiscale) wet... en er af en toe ook overheen gaat…
Over wie hebben we het hier?
Weet u het al? Inderdaad, het gaat hier over achtereenvolgens Amazon, Apple, Facebook en Google.
Ondanks eerdergenoemde feiten, staat ook u deze organisaties toe om binnen te treden in uw dagelijks leven. We delen allerlei informatie met deze organisaties, die zij op hun beurt zonder scrupules doorverkopen. De media vereren de topmannen en -vrouwen van deze firma’s alsof het helden zijn, geniaal in zowat alles wat zij bedenken of doen. Dan zijn er nog sommige overheden die deze organisaties allerlei voordelen bieden met betrekking tot fiscale regelgeving en arbeidsvoorwaarden en staan investeerders in de rij om bergen geld te verstrekken zodat de explosieve groei tot in lengte der dagen kan voortgaan. En niet te vergeten, ze halen ook nog eens de allerbeste talenten van de arbeidsmarkt waardoor de concurrentie het nakijken heeft.
Stand van zaken
Hoe zijn deze organisaties zo dominant geworden? Waarom zijn er mensen die zich meer dan 100x per dag genoodzaakt voelen hun meest intieme momenten te delen met de hele wereld via Facebook of Instagram? Zijn deze bedrijven te groot en te invloedrijk geworden? Wat betekenen ze voor de toekomst, kunnen ze ooit nog worden ingehaald? Het is lastig om in één artikel al deze vragen te beantwoorden en dus volstaan we vooralsnog met een opsomming van feiten om een beetje een beeld te krijgen waar ze momenteel staan.
Amazon
Of je nou een nieuwe TV wilt kopen, tandpasta, chips of bier, met een paar klikjes wordt alles binnen een paar uur thuisbezorgd. In een land als de USA, waar boodschappen doen een tijdrovende bezigheid kan zijn vanwege de afstanden die je moet overbruggen, is dit een service die zeer wordt gewaardeerd. Het brede assortiment (tientallen miljoenen producten, ook verse groenten, vlees etc), de vlotte levering en alle andere handige diensten wanneer je Amazon Prime-deelnemer bent, maken van Amazon een bedrijf met een huidige beurswaarde van meer dan $ 1.000 miljard.
Momenteel zijn er wereldwijd meer dan 100 miljoen Amazon Prime-members (á $ 99 per jaar) die vorig jaar 5 miljard artikelen bestelden bij Amazon. Meer dan 500.000 werknemers zorgen ervoor dat alles vlotjes verloopt. Daarvoor zijn ook heel veel computersystemen nodig, zoals dochteronderneming Amazon Web Services (AWS), die ook door andere bedrijven worden ingezet. Dat levert jaarlijks een omzet op van meer dan $ 20 miljard en maakt AWS marktleider op het gebied van cloudservices. Bovendien begon Amazon enige jaren geleden met de verkoop van Alexa-Echo, hun spraakgestuurde vraagbaak voor huishoudens. Daarvan staan er inmiddels meer dan 31 miljoen in Amerikaanse huishoudens. Handig om je boodschappen mee te bestellen die ook nog eens door Amazon worden geleverd. Onlangs werd Jeff Bezos, oprichter van Amazon en huidige CEO, de rijkste man ter wereld.
Apple
Wat valt er nog te melden over Apple? Alleen nog superlatieven over omzetten, winstmarges, design, beurs- en merkwaarde en ga zo maar door. Apple is religie en cult tegelijk, met Steve Jobs nog steeds de belichaming ervan. Met een low-cost product is Apple in staat een zeer hoge verkoopprijs te bedingen. Apple is van een technologiemerk veranderd in een luxe merk, o.a. door de introductie van de Apple stores. De eerste store werd in 2001 geopend; inmiddels zijn dat er wereldwijd meer dan 450. De omzet van Apple in 2017 bedroeg rond de $ 230 miljard, zo’n 150 miljard daarvan komt uit de verkoop van iPhones.
Saillant detail: Het marktaandeel van Apple in mobiele telefonie (IoS) is wereldwijd ‘slechts’ 14%. Daar staat tegenover dat Apple in deze markt meer dan 60% van de winsten pakt. Oh ja, en dan nog de winstgevendheid: Apple verdiende in het 2e kwartaal van 2018 ruim $ 11 miljard en rapporteerde een omzet van $ 53 miljard. Begin 2018 bedroeg het bedrag aan cashreserves $ 250 miljard.
Zo, tot zover alle superlatieven. Nou ja, ééntje nog: In 2017 had Apple de hoogste merkwaarde ter wereld, $ 170 miljard, direct gevolgd door Google ($ 101 miljard), Microsoft ($ 87 miljard) en Facebook ($ 73 miljard).
Er is geen bedrijf in de geschiedenis dat zo snel, zoveel gebruikers aan zich wist te binden als Facebook. Opgericht in 2004, als een digitaal ‘smoelenboek’ voor studenten van Harvard, breidde het netwerk zich snel uit naar andere universiteiten in de regio rond Boston en kort daarop naar alle andere universiteiten in de US en Canada. Twee jaar later, in september 2006, ging Facebook de wijde wereld in.
Nu wordt Facebook gebruikt door meer dan 2 miljard mensen wereldwijd. Zij besteden gemiddeld 50 minuten per dag(!) op Facebook en de aan Facebook gelieerde ondernemingen Instagram en WhatsApp. (WhatsApp werd in 2014 door Facebook overgenomen voor $ 19 miljard; Instagram in 2012 voor $ 1 miljard.) In 2017 bedroeg de omzet van Facebook meer dan $ 40 miljard en werd meer dan $ 15 miljard winst bijgeschreven. Wereldwijd werken meer dan 25.000 medewerkers bij Facebook.
In 2018 ontstond grote commotie toen bekend werd dat Facebook gegevens van tientallen miljoenen Facebookgebruikers niet afdoende had afgeschermd, waardoor Cambridge Analytics Facebookgebruikers kon benaderen om de Amerikaanse verkiezingen van 2016 te beïnvloeden. Facebook wist hiervan, maar kwam pas 2 jaar later met een verklaring en publieke excuses van de CEO, Mark Zuckerberg. Hij werd eerst in de VS, en later ook in Brussel, door leden van het Europees Parlement ondervraagd over allerlei privacygevoelige thema’s waardoor de reputatie van Facebook behoorlijk werd beschadigd. Facebook verloor toen in één dag meer dan $ 120 miljard aan beurswaarde. Ook hier een saillant detail: Facebook is gratis! Dat wil zeggen dat alle content door Facebookgebruikers wordt geproduceerd en vervolgens op Facebook geplaatst. Omdat Facebook daarvoor geen kosten in rekening brengt, is Facebook van mening dat zij niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor de inhoud van diezelfde content; die is tenslotte niet door Facebook geproduceerd. Stel dat Facebook een betaalde dienst zou worden, dan wordt dit natuurlijk een heel ander verhaal. Een interessante vraag wordt dan of Facebookgebruikers bereid zijn te betalen...
Facebook wordt tegenwoordig regelmatig gedwongen bepaalde content te verwijderen, vaak na aandringen van overheden of andere publieke instanties. Meestal gaat het om content in een terroristische context of content die racistisch of seksistisch van aard is. Er gaan steeds meer stemmen op om Facebook te dwingen dergelijke content binnen enkele uren te verwijderen in plaats van, zoals nu vaak het geval is, pas na enkele dagen of helemaal niet. Daar zouden dan zeer hoge boetes op komen te staan.
Over boetes gesproken; de laatste internetgigant in het rijtje van 4 die hier inmiddels wel ervaring mee heeft is:
Voor zo’n beetje alles gaan we bij Google te rade; onze meest intieme vragen stellen we aan Google. Vragen die je normaal gesproken alleen in de kerk of bij je huisarts stelt, stellen we zonder enige vorm van terughoudendheid aan Google. Geen enkel ander instituut vertrouwen we zoveel informatie toe als Google; ongeveer 1 op de 6 vragen die we dagelijks stellen aan Google, is nooit eerder gesteld. Twee miljard mensen maken hun intenties dagelijks kenbaar aan Google. Zij maken ook keuzes op basis van het antwoord van Google waarmee Google dagelijks meer (gratis) informatie verkrijgt over consumentengedrag; gedrag dat zeer interessant is voor duizenden bedrijven die via advertenties de geldkraan naar Google volledig opendraaien. Dat leidde in 2017 tot een omzet van $ 110 miljard en een winst van $ 65 miljard.
In 2018 deelde de Europese Commissie een boete uit van meer dan € 4 miljard aan Google vanwege het jarenlang misbruiken van hun dominante positie in onder andere zoekdiensten en het operating systeem voor mobiele telefoons (Android). Ook in 2017 werd er een boete aan Google opgelegd; die boete bedroeg € 2,4 miljard omdat de Europese Commissie van mening was dat Google haar dominante positie als zoekmachine misbruikte; Google profiteerde door haar eigen vergelijking ‘service voor shoppers’ voorrang te geven boven alle andere retailers. Tsja, da’s lekker makkelijk geld verdienen…
De Europese Commissie blijft Google scherp in de gaten houden.
Ter verduidelijking van de prestaties van de verschillende bedrijfsonderdelen, onderging Google in 2015 een naamswijziging en werd Alphabet Inc. de moedermaatschappij, met 2 belangrijke onderdelen:
- Google – Google zoekmachine en YouTube (gekocht in 2006) en Android (voor mobiele telefonie);
- Alle andere activiteiten waaronder Deepmind (kunstmatige intelligentie), Google Ventures (investeringsmaatschappij), zelfsturende auto’s (Waymo) en innovatieve startups.
De naamswijziging leidde ook tot een nieuwe organisatiestructuur waardoor nieuwe talentvolle executives bij Google konden doorschuiven naar interessantere posities, zodat zij behouden blijven om de verdere groei vorm te geven.
French Paulitz/Jos de Jong
Note: Voor dit artikel werd gebruikt gemaakt van diverse internetbronnen en van het boek ‘The Four’ van Prof. Scott Galloway, dat eind 2017 uitkwam in de USA.
