Afbeelding: Getty Images/iStockphoto - NLMagazine Economie & Duurzaamheid - De krapte op de arbeidsmarkt is op veel plekken voor iedereen pijnlijk voelbaar. Moeten we met zijn allen meer gaan werken? Stevig inzetten op robotisering? Meer arbeidsmigranten of hogere lonen? Wellicht helpt het om onze jachtige 24-urseconomie iets te laten afkoelen?
Er zijn duidelijk grenzen aan groei. Eens houdt het op. Zie de woningmarkt, de openbare ruimte, de drukte op de snelwegen. De laatste maanden is er deining over een structureel personeelstekort in tal van sectoren. Iedereen heeft er last van. Of je nou consument, patiënt of reiziger bent.
Schaarste krijgt steeds vaker een gezicht. Zie de langere rijen in de supermarkten en met name de ergerniswekkende vertragingen op Schiphol. Steeds meer ook worden openingstijden van winkels verkort en blijven restaurants meer dagen gesloten. En zie bijvoorbeeld maar eens tijdig een vakman te vinden voor je spoedklus in huis.
Aan werk geen gebrek, aan werknemers des te meer. Dat komt deels door de vergrijzing. Anderzijds zijn we verwend. Verslaafd geraakt aan de 24-uurseconomie van ‘vanmorgen bestellen, vanavond in huis’. En o wee als het een dagje later wordt…
Oplossing
De oplossing voor het steeds pregnanter wordende ‘maatschappij-ontwrichtend probleem’ lijkt ogenschijnlijk simpel: laat iedereen een beetje meer werken en de tekorten smelten snel weg. Vijf uur extra werken in de week is al voldoende, berekende adviesbureau McKinsey.
Lees ook: Weer lange rijen op Schiphol: ‘Schande om reizigers in de regen te laten staan’
Onze welvaart heeft er echter toe geleid dat veel Nederlanders zich zelfs in tijden van enorme inflatie kunnen permitteren om minder te werken dan het collectief vraagt. De gemiddelde Nederlander zal dus een lange neus trekken en ammehoela! roepen. Uit diverse onderzoeken blijkt bovendien dat een meerderheid van de werknemers juist liever minder dan meer wil gaan werken.
Uitkeringen en toeslagen
Wat dan? Werklozen zijn er nauwelijks meer, en de mensen in de bijstand kunnen vaak niet of willen niet. Dat laatste ligt lang niet altijd aan henzelf. Zes op de tien uitkeringsgerechtigden komt in de financiële problemen zodra ze gaan werken, blijkt uit onderzoek. Door allerlei ingewikkelde overheidsregels komt er mét baan minder geld binnen dan zonder baan.
Een beroep doen op onze pensionado’s? Of zetten we net als in de jaren vijftig en zestig onze grenzen wagenwijd open voor arbeidsmigranten? Zoals we dat ooit deden ten behoeve van bijvoorbeeld de mijnindustrie en de DAF-fabriek in Born?
De Arbeidsinspectie sloeg recent alarm: Nederland kan meer arbeidsmigranten niet aan! ‘Ze versterken diverse maatschappelijke problemen, waaronder woningnood, ongelijkheid en toegang tot onderwijs’.
Loonsverhoging
Meer robotisering? Dat biedt enkel soelaas voor een beperkt aantal sectoren. Hogere lonen dan? Dat helpt alleen wanneer je onbenut arbeidspotentieel weet te mobiliseren. Anders verplaats je het probleem en creëer je een soort van waterbedeffect. Slecht bovendien voor onze concurrentiepositie in de Europese en mondiale economie. Want wie wil straks onze duurdere producten nog?
Het personeelstekort is de tol van onze welvaart. Moeten al die fabrieken nog wel 24 uur per dag draaien? Is het nodig dat de supermarkten zeven dagen in de week van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat open zijn? Met overal een paar uurtjes minder in de week, is het personeelstekort wellicht ook te tackelen.
Keuzes maken
De belangrijkste vraag vooral is hoe onze arbeidsmarkt duurzaam geholpen kan worden. Laten we om te beginnen onze economie aanpassen aan het huidige arbeidsaanbod. We moeten als samenleving keuzes maken. Welke zijn onze vitale sectoren en diensten? Vinden we zorg heel belangrijk, dan betekent dat misschien dat de openingstijden van winkels worden verkort, dat we wat vaker in de rij staan of wat langer op ons pakketje moeten wachten.
Dan nog een belangrijk punt: met zijn allen meer gaan werken leidt uiteindelijk tot meer stress. Terwijl het in de huidige tijd juist zo belangrijk is om te kunnen ontspannen. Om tevens tijd te blijven vrijmaken voor bijvoorbeeld mantelzorg en niet te vergeten het vrijwilligers- en verenigingswerk, het cement van onze samenleving.
Carrousel
Personeelskrapte is vooral het gevolg van hoe onze maatschappij is geëvolueerd: in een carrousel die onophoudelijk en steeds sneller draait, in een moordend tempo van 24/7. Hoog tijd om behoedzaam aan de rem te trekken, de vicieuze cirkel te doorbreken. Om frustratie om te zetten in acceptatie en ons te realiseren dat ook onze economie niet van elastiek is.
Bron: De Limburger
