Bosbranden en bomen planten

Bomen of geen bomen?

Intussen gebeuren er buiten onze regio dingen die mij net zo hard bezighouden. Vorige maand waren het de overstromingen en deze week domineerden de verhalen over bosbranden en hittegolven het nieuws. Maar iedereen gaat bijna vrolijk door met zijn leven en gaat het liefst massaal gemotoriseerd op vakantie.

Dringt de boodschap, dat het ecosysteem gierend uit de bocht vliegt, dan nooit door?  Wanneer deze ernstige signalen bij de mensheid alleen maar voor een korte periode blijven hangen en steeds meer mensen, ondanks deze signalen, consumptie voorop blijven stellen, dan graven we ons eigen graf en blijven tot dat moment van de ene naar de andere crisis strompelen.

Onze suggestie is om niet economie maar ecologie centraal te stellen en een actie te verzinnen waar iedereen aan mee kan doen om zijn kinderen een toekomst te verschaffen en om de waarde en het gevaar van ecologie, te ervaren. De beste en meest haalbare aanpak daarvoor is massaal bomen te planten om zo CO2 vast te leggen.

Zand in de machine argumenten:

Tijdens deze overpeinzingen staat er deze week in een landelijke krant een groot artikel dat er veel te veel mensen en organisaties bomen aan het planten zijn en dat dat volgens Oxfam ten koste zal gaan van voedselproductie. Daar ontplof ik dan bijna van en het onderstaande heb ik als ingezonden - en niet geplaatste reactie - daarop gestuurd:

Reactie op Trouw artikel van 3 augustus ‘Te veel bomen planten leidt tot voedseltekort’

Ik heb behoefte op het bovengenoemde artikel te reageren als directeur van stichting MEERGroen en partner van de daaruit voortgekomen actie meerbomen.nu die we samen met Urgenda en inmiddels 12.000 boeren hebben ontwikkeld in heel Nederland. Vorig jaar hebben we ondanks de   Corona beperkingen 500.000 bomen verzameld, meest uit de natuur maar ook 190.000 fruitbomen en die hebben we gratis ter beschikking gesteld aan iedereen die voedselbossen, hagen, klimaatbossen wilde aanleggen, tuinen wilde vergroenen, etc 

Dit jaar hebben we onze meerbomen.nu website na 2 dagen moeten sluiten omdat er alweer 1.5 miljoen bomen besteld waren. Dat is 15.000 ha bos erbij! Graag had ik de teller door willen laten lopen en ik denk dat het magische woord gratis wel 20 of 50 miljoen bestellingen op kan leveren. Dat lijkt me de manier om deze aanpak op het niveau van het regeringsbeleid en dat van Europa te krijgen als opmaat om wereldwijd de overmaat aan CO2 uit de lucht vast te leggen met 100 miljoen km2 nieuw bos.

Er zijn veel meer bomenplanters zoals terecht opgemerkt. Echter vrijwel iedereen begint met geld te verzamelen en dan zaadjes in de grond te zetten en moet dan 10 jaar of meer wachten voor er iets behoorlijks staat. Wij werken niet tegen de natuur in, maar juist met de natuur mee en gebruiken miljarden en triljarden bestaande zaailingen en stekken die doodgaan door de bosmaaier of door lichtgebrek en winnen daarmee 10 of 20 jaar.

Het artikel is, vrees ik, koren op de molen voor cynici en twijfelaars. Met dergelijke berichtgeving heeft de tabaksindustrie 70 jaar weten tegen te houden dat roken als oorzaak voor longkanker aangepakt werd en dat de Round-up lobby die nu alweer 20 jaar met zó’n ’zand in de molen’ proces bezig is.

Ik vind het jammer dat dit bericht van Oxfam zo veel ruimte krijgt zonder hoor of wederhoor. En ik hoop dat dit nav deze informatie wellicht alsnog kan gebeuren. Als je met ‘verstand op nul’ agrarisch land vol zet met bomen zou Oxfam gelijk kunnen hebben. Maar dat hoeft helemaal niet. Er is nl enorm veel gedegradeerd land, wegbermen, bestrate tuinen, parken, randen van woestijnen en noem maar op waar wel degelijk 100 miljoen km2 bos geplant kan worden zonder dat de voedselvoorziening in gevaar komt. En dan heb ik het nog niet over de verspilling van voedsel vanwege smetvrees, versheidsdata, luxe puur-economische gif teelten zoals bloemenarealen of arealen voor bio-industrie. En vlak aub ook niet uit dat bos ook voedselbos kan zijn, waar heel veel voedsel te verbouwen is: veel meer voedsel per ha dan de magere maximaal 8 ton graan per ha van veel geaccepteerde teelten. Dus misschien kan er dus best wat minder bloementeelt, graan- en rijst en teelten die opgevoerd wordt aan bio-industrie voor puur economisch gewin.

Daarnaast zou ik aandacht willen vragen voor het belang van het planten van bomen als maatschappelijk en politiek proces. Onze redenen om wél maximaal in te zetten op bosaanplant zet ik hieronder uiteen met de 6 doelen die volgens mij allemaal van een overstijgende urgentie zijn om de mensheid op een koers te krijgen die nog 100.000 voort kan i.p.v. nog een jaar of 20 door potverteren en dan jij-bakken over wiens schuld het is dat onze samenleving structureel bedreigd wordt of in elkaar stort. Als je die 6 doelen en het argument van voedsel produceren in bossen naast elkaar zet, dan kan er een heel andere afweging uitkomen. Alleen vrijwel niemand bekijkt de zaak ecologisch, maar meestal vanuit een eigenbelang of economisch. Dat is helaas een handicap van de mensheid die de compliciteit die hij zelf heeft veroorzaakt, niet meer kan overzien en zeker niet sturen.

De doelstellingen van de meerbomen.nu actie zijn niet gering en vallen uiteen in 6 hoofdpunten:

1    Natuur en ecosystemen zijn geen kostenpost maar een levensvoorwaarde en randvoorwaarde voor het voortbestaan van onze beschaving en de economie.

2    Voor een ecologisch probleem als de klimaatcrisis is het belangrijk om niet (alleen) naar techniek te grijpen als een nieuw verdienmodel (om door te groeien met zonne- en windenergie) maar een ecologische oplossing te bieden voor een ecologisch probleem. Techniek werkt nl lineair (1 zonnepaneel levert 100 kw piekwaarde, 100 zonnepanelen leveren 100 x 100 kw piekwaarde, etc). Ecologische processen verlopen echter exponentieel, zowel de prettige groei van tomaten en aardappels als ook de niet zo gewenste zoals Corona ontwikkelingen, het smelten van ijs en bevolkingsgroei. We moeten dus ook exponentiële middelen inzetten. Zoals de groei van bomen om C02 vast te leggen: 1 jaar 50 blaadjes, 2e jaar 500 blaadjes,3e jaar 5000 blaadjes etc.

3    We willen de zorg over het klimaat die langzamerhand verstikkend wordt en defaitisme oproept, omzetten in een handelingsperspectief waar iedereen aan mee kan doen en nog leuk is ook. En daarvoor is bomen planten meer geschikt dan het aanleggen van bloemenweides of groentuinen. Want zo willen we 17,5 miljoen Nederlanders, 450 miljoen Europeanen en 7,5 miljoen wereldburgers aan de gang krijgen. En dan met de stip op de horizon dat er 100 miljoen km2 bos binnen 20 jaar bijkomt. Dat is nl nodig is om de overmaat aan C02 uit de dampkring (1600 giga ton) te halen/vast te leggen.

• Bomen planten is niet de structurele oplossing voor de klimaatproblematiek en 20 andere ecologische crises. Die crises gaan nl over de onmogelijkheid van oneindige groei in een eindig ecosysteem. Maar we kunnen als we willen wel met exponentiële groeikrachten in 20 jaar tijd 50- 100 jaar tijd te winnen. En die tijd is hard nodig om de mammoettanker van de menselijke samenleving van koers te laten veranderen en voor een maatschappelijke een politieke herbezinning. We zijn nl al 40 jaar te laat met actie nemen, door de hardnekkige neiging dat ‘we de put pas gaan dempen als het kalf verdronken is’. Inmiddels struikelen we al 40 jaar van de ene (ecologische) crisis naar de volgende (ook de kredietcrisis en de vluchtelingencrisis zijn erop terug te voeren), maar nu pas, 40 jaar te laat, zijn de geesten rijp aan het raken om er (te langzaam) iets aan te gaan doen. Daarom kunnen de CO2 sinks van 100 miljoen km2 bomen 50-100 jaar tijd winnen om de noodzakelijke omslag te maken van een op de natuur parasiterende samenleving naar eentje die echt duurzaam binnen de draag-kracht van het wereldecosysteem nog 100.000 jaar verder kan.
• Of we het nu willen of niet: we leven in een kapitalistische samenleving die parasiteert op de boeren, andere primaire producenten, de natuur, de derde wereld en die er 300 miljoen jaar ontwikkeling van de aarde er in 150 jaar doorheen jaagt. Oneindige groei in een eindig ecosysteem kan niet. En we stuiten elke dag en elke week op de weerstand die we zelf oproepen met de verslaving aan groei. En niet de beste menselijke kwaliteiten komen daarbij boven. In het zicht van al die crises lijkt geen trend te ontstaan om het gemeenschappelijk belang te zoeken, maar er komen steeds meer leiders als Trump, Wilders, Bolsonaro, Putin, etc. bovendrijven die valse (groei) beloftes voorspiegelen aan groeiverslaafden en daarmee lopen politieke spanningen steeds meer op. Het bomenproject heeft mede als doel om het gemeenschappelijk belang van alle volken op aarde voor een zachte landing van 20-30 ecologische crises te onderstrepen en een handelingsperspectief te bieden om samen te werken op dit gemeenschappelijk belang ipv te tamboeren op verschillen en geld. En dat hopelijk herontdekte gemeenschappelijk belang en deze vormen van samenwerking kunnen dan gebruikt worden om niet alleen de klimaatcrisis maar ook talloze andere problemen aan te pakken.
• We leven in een verstedelijkte samenleving. Daarmee is de afstand tot de natuur steeds groter geworden en is de waardering voor werk buiten een kantoor enorm afgenomen. Het draagvlak voor buitenwerk is rechtstreeks evenredig aan de financiering die er beschikbaar voor is. Een jurist of een accountant bv kan het zich permitteren duizenden euro’s per dag te vragen voor ‘advies’ en die bedragen worden als maar hoger, maar budgetten voor groenbeheer (en voedselproductie) staan al tientallen jaren onder grote druk en middels inschrijvingsprocedures voor bestekken wordt er elk jaar 5 of 10 % bezuinigd. En dat is al aan de gang vanaf de Tweede Wereldoorlog en leidt tot steeds grotere mechanisering zoals klepelen en het rücksichtsloos afhakken van bosplantsoen eens in de 7 jaar en steeds minder kennis over ecologisch beheer. ‘Zo lang het maar netjes oogt’. Er is ook een groeiende gêne bij kantoormensen om zich te profileren op enige vorm van buitenwerk. Het ultieme voorbeeld van hoever we gekomen zijn, is het zgn ‘Bleeker’effect. De heer Bleeker was de staatssecretaris verantwoordelijk voor natuur in het eerste kabinet Rutte midden in de kredietcrisis toen er 18 miljard bezuinigd moest worden. Bij zo’n bezuinigingsoperatie ben je afhankelijk van je lobby en draagvlak bij beslissingsmakers. Iedereen wil er altijd 100 % bij natuurlijk. Daarbij had de zorgsector een goede positie en kreeg er nog 5 % bij. De kunst- en cultuursector had een minder goede lobby en moest 30 % inleveren, wat ten koste ging van veel theaters en orkesten. Maar de groene sector had onvoldoende draagvlak en lobby en mocht door toedoen van de heer Bleeker c.s. maar liefst 70 % inleveren. Dat was in een keer een megastap achteruit. Wat wij ook willen met onze meerbomen.nu actie is het idee van de kantoorsamenleving veranderen dat ‘groen’ alleen een kostenpost is. Een kostenpost waar elk jaar wel weer wat van af mag. Wij willen het Bleeker effect te niet doen en ecologisch beheer als de belangrijkste garantie voor een toekomst van meer dan 20 jaar op de kaart zetten, de groene organisaties verenigen en de gêne voor buitenwerk om te zetten in het idee, dat je niet meetelt als je niet de handen uit de mouwen steekt om onze kinderen en kleinkinderen een toekomst van meer dan 20 jaar te geven.

Franke van der Laan