NLMagazine Maatschappij & Economie, Onderwijs – Het snel oplopende lerarentekort heeft inmiddels geleid tot rare situaties; kinderen worden naar huis gestuurd omdat er geen docent beschikbaar is of klassen worden noodgedwongen samengevoegd omdat er nog even geen docent is gevonden voor het nieuwe schooljaar.
Dat tekort zorgt ervoor dat de werkdruk, die voor docenten toch al stevig is, verder toeneemt. Bovendien zijn docenten het zat dat ze worden lastig gevallen met regelgeving en administratieve rompslomp en daar als tegenprestatie een relatief bescheiden inkomen voor ontvangen. Niet voor niets gingen zij eerder al in grote getalen richting Het Malieveld voor landelijke demonstraties.
Het ziet er naar uit dat deze problemen voorlopig nog wel even voortduren. De komende jaren gaan veel docenten met pensioen en er bestaat al langer weinig belangstelling voor de lerarenopleidingen in Nederland. Ondanks vele waarschuwingen aan voorgaande kabinetten, wordt pas nú gekeken naar mogelijke oplossingen.
Wat kunnen we, behalve meer docenten, nog meer doen om dit probleem op te lossen?
Hoewel soms met argwaan bekeken, gebruiken de huidige generaties millenials-Y en -Z vooral hun smartphones, tablets en laptops om met elkaar te communiceren, films te kijken, te gamen of hun huiswerk te doen. Of we dat nou een goede ontwikkeling vinden of niet, dit is niet meer tegen te houden.
Zij zijn de eerste generaties die met deze technologieën reeds op zeer jonge leeftijd in aanraking zijn gekomen en inmiddels maken zij ongeveer 1/3 deel uit van alle internetgebruikers. Doordat de wereld steeds meer digitaliseert en allerlei technologieën in rap tempo evolueren, worden andere eisen gesteld aan toekomstige werknemers; dat zijn dus de scholieren en studenten van nu. Het is dan ook van groot belang dat het onderwijs (lees: docenten) mee evolueert.
Uit onderzoek in de VS blijkt, dat de meerderheid van docenten van mening is dat die evolutie er onder andere uit bestaat dat klaslokalen van de toekomst zijn afgestemd op individuele leerprogramma’s waarin leerlingen en studenten zelf hun tempo bepalen en leerstof krijgen aangereikt die past bij hun niveau. Dergelijke programma’s worden ondersteund met kunstmatige intelligentie, interactieve chatbots (vraag en antwoord) en videomateriaal.
Hoe werkt dat in de praktijk?
Kunstmatige Intelligentie kan bijvoorbeeld onderkennen over welke kennis een student wel of niet beschikt en kan vervolgens een persoonlijk leerprogramma samenstellen. Een mooi voorbeeld hiervan is www.duolingo.com (in de VS meer dan 60 miljoen keer geïnstalleerd door studenten). De resultaten zijn verbluffend: 34 uur leren middels deze app levert dezelfde resultaten op als het volgen van lessen gedurende een heel semester!
Ondanks het feit dat deze vorm van onderwijs met kunstmatige intelligentie nog in de kinderschoenen staat, is bovenstaand succes een voorbeeld van allerlei nieuwe ontwikkelingen die het onderwijs te wachten staan. Zo kunnen chatbots ook ingezet worden; deze leveren directe feedback over de kwaliteit van ingeleverd werk, volgen de voortgang van een student en geven tips waarmee zij die studenten verder helpen.
Zo maakt video, hoewel natuurlijk geen nieuwe technologie, ook deel uit van de persoonlijke leeromgeving van studenten. Bijna alle ondervraagde docenten uit eerder genoemd onderzoek in de VS, zijn van mening dat video een cruciaal hulpmiddel is en datzelfde geldt voor studenten. Zij ervaren video als prettig leermiddel; hun prestaties verbeteren immers wanneer video wordt gebruikt als input voor het uitvoeren van opdrachten.
Gaat de docent zoals we die nu kennen dan verdwijnen?
Onderzoek wijst uit dat menselijke interactie, lessen dus die door een docent worden gegeven, leidt tot betrokken en geïnteresseerde leerlingen en studenten. En uit het lezen van een boek halen zij meer kennis dan wanneer ze daarvoor een computerscherm gebruiken; de introductie van een ‘iDocent’ zal dus nog wel even op zich laten wachten.
Desondanks is duidelijk dat er voordelen kleven aan de inzet van technologische hulpmiddelen bij ons onderwijs. De kunst is deze hulpmiddelen zodanig in te zetten dat leerlingen en studenten te allen tijde centraal staan en dat technologie ‘an sich’ niet leidend is.
In de toekomst zou het streven naar verbinding van kunstmatige intelligentie van computers met cognitieve, sociale en emotionele competenties van mensen, voorop moeten staan. Zolang we die combinatie in het vizier houden, moeten we toch in staat zijn om voor ons onderwijs 1e klas mensen op te leiden in plaats van 2e klas robots?
French Paulitz
