COVID-19 is meer dan een pandemie - de schuldenbergen van overheden

Eerder schreven we al over de steunmaatregelen die vanuit Brussel werden geïnitieerd (https://nlmagazine.nl/dossiers/europa/1667-deel-2-nederland-en-europa-hoe-zit-dat-eigenlijk ) terwijl ook de Nederlandse overheid fors in de buidel heeft getast. Dat betekent bijvoorbeeld dat de Nederlandse staatschuld in 2020 en 2021 zal oplopen tot ver boven de €500 miljard. Voorspellingen van diverse economen suggereren, dat er ook straks nog steunfondsen nodig zijn om de economie te stimuleren.

Europese steunfondsen
Opvallend is, dat Europese steunfondsen vooral gebruikt worden voor maatregelen die niets met de COVID-19 pandemie te maken hebben. De waarde van het eerste Europese steunfonds bedraagt €750 miljard, een fonds waaruit een land als Italië €209 miljard ontvangt. Van dat laatste bedrag gaat €200 miljard naar allerlei projecten voor duurzaamheid en digitalisering terwijl slechts €9 miljard is bestemd voor de zorg.
NB: Dit Eurobonds steunfonds van €750 miljard bestaat uit geleend geld waar Nederland een garantie voor heeft afgegeven.

Om u een idee te geven welke landen de hoogste staatsschulden hebben opgebouwd, publiceren wij de onderstaande tabel. Hierin staan de schulden vermeld als percentage van het Bruto Nationaal Product van een land.

Bron: Internationaal Monetair Fonds

Topscorer Japan staat al sinds de jaren 90 van de vorige eeuw met stip bovenaan deze lijst van het IMF omdat de Japanse Centrale Bank al lange tijd de economie probeert te stimuleren door een rentepercentage van 0% aan te houden. Maar omdat Japan, net zoals Europa, in rap tempo vergrijst, blijft economische groei achter ondanks al deze stimuleringsregelingen.

Zoals u ziet heeft dat beleid in Japan de laatste 30 jaar tot weinig verbetering geleid waardoor je het beleid van ‘onze’ Europese Centrale Bank, die eenzelfde monetair beleid voert, met argusogen bekijkt. Als het in Japan al 30 jaar niet werkt, waarom zou het in Europa dan wel werken?

Hoelang gaat dit nog goed?
Wanneer je een zeer grove optelsom maakt, dan bedraagt de totale schuldenberg van alle economieën in de wereld bij elkaar opgeteld rond de $280.000 miljard terwijl de totale Bruto Productie van alle economieën bij elkaar opgeteld ongeveer $80.000 miljard bedraagt. Kijk je naar deze duizelingwekkend hoge schuldenberg, dan vraag je je af hoelang zo’n situatie kan voortbestaan?

Zolang de centrale banken de rentepercentages laag kunnen houden zoals nu gebeurt, dan schuiven we dit probleem met z’n allen steeds een jaartje op. Maar duidelijk is, dat dit geen gezonde financiële situatie is. Er komt een moment dat veel schulden, zoals die van landen in bovenstaande tabel, niet kunnen worden terugbetaald. En dan zijn dit nog relatief kleine economieën want neem bijvoorbeeld een land als de VS die een staatsschuld heeft opgebouwd van €27.000 miljard met een Bruto Nationaal Product van ongeveer €22.000 miljard (2019).

Zolang de rente dus rond de 0% schommelt, is deze schuldenberg geen echt probleem. Maar wanneer de rente stijgt richting de 2-3% (overigens nog steeds zeer lage percentages), dan zou voor veel economieën deze schuldenlast wel eens een onoverkomelijk probleem kunnen worden. Dan zal ook Nederland kunnen fluiten naar terugbetaling van leningen die eerder aan bijvoorbeeld Griekenland werden verstrekt terwijl jaarlijks ook een stevig rentebedrag moet worden afgedragen over de staatschuld van ruim €500 miljard.

Het blijft opmerkelijk dat diverse politieke partijen nog steeds roepen dat de overheid meer geld moet uitgeven. Ook wij lijken dus ons probleem door te schuiven naar toekomstige generaties of stevenen we gewoon af op ‘The Great Reset’ van onze redder Klaus Schwab?

French Paulitz