Herman Gordijn, In het zonnetje, 1963, Ets en aquatint, Kunstmuseum Den Haag, schenking 2019 - NLMagazine/Den Haag, Kunst & Cultuur - Het Kunstmuseum toont in het Berlagekabinet een groep grafische werken van Herman Gordijn (1932-2017) die het museum kreeg geschonken van Joseph Kessels, de levenspartner van de kunstenaar. De grafische werken worden hier getoond in relatie tot een niet eerder geëxposeerd onderdeel uit zijn oeuvre: zijn theaterontwerpen.
Herman Gordijn - 16 maart t/m 25 augustus 2024
Het oeuvre van Herman Gordijn is zeer gevarieerd en loopt uiteen van realistische portretten (vaak in opdracht) tot bijna abstracte landschappen. Zijn stadsgezichten en mannelijke en vrouwelijke naakten zijn niet mooi in de traditionele zin van het woord, maar uitdagend en bijna surrealistisch te noemen. Het grote publiek kent Herman Gordijn vooral van zijn realistische schilderkunst. Minder bekend zijn zijn theaterontwerpen, die bestaan uit theatermaquettes en prenten met kostuumontwerpen.
In tien jaar tijd, van 1959 tot 1969, ontwierp Gordijn kostuums en decors voor maar liefst 36 producties. Meer dan 120 ontwerpen bevinden zich in de theatercollectie van het Allard Pierson Museum. In de nalatenschap van Herman Gordijn zijn nog eens ruim 400 ontwerpen aangetroffen. Slechts een klein gedeelte hiervan is nu in Kunstmuseum Den Haag te zien.
Geen standaard geïdealiseerde schoonheidsbeelden
De personages die Gordijn portretteert in deze ontwerpen - alsook in zijn prenten - voldoen niet aan de standaard geïdealiseerde beelden van schoonheid. Gordijn keek met een scherp oog naar de mens. Hij maakte vluchtige schetsen van zijn directe observaties en zette deze in zijn atelier om tot een uitgewerkt kunstwerk. In zijn theaterwerken liet Gordijn zich niet alleen leiden door het verhaal van het toneelstuk, maar ook door de acteurs en actrices die de rollen tot leven wekten. Tezamen illustreren zij hoe Gordijn het leven zag: als een schouwtoneel waarin wij allemaal een eigen rol spelen.
Lida Lobo Polak, bijvoorbeeld, was een journaliste en actrice die werd bewonderd door Gordijn om haar vrolijke persoonlijkheid en uitbundige verschijning. Ze was de dochter van de Amsterdamse wethouder Eduard Polak en werkte onder andere als rechtbankverslaggever voor het sociaaldemocratische dagblad Het Vrije Volk.
Sinds 1962 stond zij model voor een belangrijke reeks etsen en diverse schilderijen. In 1964/65 werkte Herman Gordijn aan de kostuums van De Driestuiversopera en stelde hij Lobo Polak voor aan regisseur Ton Lutz, die haar de figurantenrol van Mam aanbood in deze productie. Daarna trad ze diverse malen op als actrice in cabaret- en toneelvoorstellingen, alsook in enkele films. Gordijn zei over haar: 'Ze heeft iets ongrijpbaars en is daarentegen zo natuurlijk. Ik raak niet op haar uitgekeken.'
Publicatie
Gelijktijdig met de opening van de tentoonstelling verschijnt de publicatie Herman Gordijn - Spelen met verbeelding. In deze publicatie (Waanders Uitgevers) staan de ontwerpen centraal die Gordijn ontwierp voor praktisch alle grote theatergezelschappen in Nederland.
De publicatie is geschreven door Joseph Kessels, met een bijdrage van Hans van Keulen, conservator theatercollectie Allard Pierson. Het boek laat de ontwerpen zien die Herman Gordijn in de jaren zestig van de vorige eeuw maakte voor praktisch alle grote theatergezelschappen in Nederland.
Hij ontwierp door middel van decors, kostuums en licht, de fysieke omgeving waarin het moderne drama zich kon voltrekken. In elke productie probeerde hij de sfeer van het stuk zichtbaar te maken en te versterken. Ieder kostuumontwerp is een karakteristiek ‘Gordijntje’ dat met liefde, humor en speelsheid is getekend. Terugblikkend is het boeiend om te zien hoe de vele opdrachten voor het theater ook invloed hebben gehad op zijn vrije werk.
Herman Gordijn, Bedelaarspop, 1965, Allard Pierson Museum
Kunstmuseum Den Haag
Stadhouderslaan 41
2517 HV Den Haag
