Vrouwen in de Elfstedentocht 1890 – 1997, Van Lijsbeth Swierstra tot Klasina Seinstra - Ron Couwenhoven - NLMagazine/Friesland Evenementen, sportgeschiedenis - Hoewel ‘De Tocht der Tochten’ vroeger een mannenaangelegenheid was, schaatsten al in de strenge winter van 1890-1891 enkele vrouwen de volledige 200 kilometer langs de Friese steden.
Lijsbeth en Akke Swierstra waren de eerste dames die dit presteerden. En ook beroemdheden als Fanny Blankers-Koen en Atje Keulen-Deelstra stonden in de jaren daarna op de deelnemerslijst van de Elfstedentocht. En wie was toch die mysterieuze mevrouw Jonkman die in 1963 tot het peloton behoorde? Tot nu toe is er vrijwel niets over hen bekend.
Als groot schaatsliefhebber volgde sportliefhebber Ron Couwenhoven zelf drie Elfstedentochten. In dit boek beschrijft hij voor het eerst over die sportieve vrouwen die sinds 1890 van start gingen en over hun lange strijd om erkenning binnen de Elfstedenvereniging.
Vanaf 1912 tot en met 1997 gingen er 2780 vrouwen van start in de Elfstedentocht om het felbegeerde kruisje te veroveren. De aantallen groeiden vanaf 1985 sterk. Ze trotseerden zware vorst, storm, sneeuwbuien, dooi, ruig ijs, bomijs en kwalsterijs. Altijd gingen ze in diepe duisternis van start en de meesten moesten ook ’s avonds hun weg zoeken bij soms een beetje maneschijn over de spierwitte velden van Friesland.
De Dames van Staal uit het boek waren pioniers in een tijd, waarin sport voor vrouwen een zeldzaamheid was en duursport van de allure Elfstedentocht een rariteit. Daar kwam nog bij dat zij wel door het Elfstedenbestuur werden toegelaten tot de toertocht, maar tot 1985 niet in de wedstrijd mochten meedoen.
Iconen als Sjoerdje Faber en Wopkje Kooistra uit de jaren veertig probeerden daar wel toestemming voor te krijgen, maar hun verzoek werd steeds geweigerd. Ze reden vijf en vier Elfstedentochten en groeiden zo uit tot de boegbeelden van het vrouwenschaatsen op de lange afstand. Maar onderzoek voor dit boek toonde aan dat Sytske Straatsma uit Leeuwarden in 1942 ook haar vierde Elfstedentocht voltooide. Zij beschreef bovendien al haar tochten. Ook andere vrouwen bleken al in de oorlogsjaren meerdere starts – en kruisjes – op hun naam te hebben.
‘Dames van Staal’ volgt het spoor van al die vrouwen met hun eigen verhalen en hun strijd om erkenning die tot diep in de jaren ’80 voortduurde. Er was meer dan een eeuw voor nodig om het Elfstedenbestuur zo ver te krijgen dat mannen en vrouwen gelijke rechten kregen. Of het er ooit nog van zal komen staat in de sterren geschreven, maar als het zover is strijden vrouwen in een eigen wedstrijd met een aparte start om elf felbegeerde medailles. Net als de mannen.
Ron Couwenhoven (1946) was sportverslaggever bij De Telegraaf tot en met 1986 en daarna 23 jaar onderzoeksverslaggever, waarbij hij vaak spraakmakende pagina-reportages voor de zaterdagkrant schreef. Als sportverslaggever volgde hij de drie Elfstedentochten van 1985, 1986 en 1997, waarbij hij in ’85 en ’86 het wedstrijdverslag schreef. En hij schreef meerdere boeken over de Elfstedentocht, waaronder: 90 jaar Elfstedentocht, 18 januari 1963 – De dag van de Elfstedentocht, Een Eeuw Elfstedentocht, Gidsen in de Elfstedentocht. Hij is nu medewerker van het Eerste Friese Schaatsmuseum in Hindeloopen.
Technische gegevens Dames van staal
Omvang : ca. 300 blz.
Formaat : 13 x 21,5 cm, paperback
ISBN : 97890 8975 986 3
Prijs : € 22,99
Publicatie : Februari 2024
