24 juni t/m 12 november 2023 - NLMagazine/Den Haag Kunst & Cultuur - Als er iets is dat de jaren '60 kenmerkt dan is het wel het verleggen van grenzen. Het is de tijd waarin de wereld in rap tempo kleiner wordt. Dankzij een ongekende economische groei in het westen kunnen dromen uit de jaren '50 verwezenlijkt worden met welvaart voor de massa tot gevolg.
Dit gevoel van optimisme wordt overschaduwd door de constante dreiging van de Koude Oorlog. Het besef groeit dat er ook grote nadelen kleven aan de industriële groei en de toenemende impact van media.
Kunstenaars streven naar een nieuwe kunst die uitdrukking geeft aan deze snel veranderende tijd. Een kunst die telkens grenzen opzoekt, oprekt en doorbreekt. Soms letterlijk, soms imaginair. Voorbij de grenzen – kunst uit de jaren '60 toont met meer dan 100 kunstwerken de zoektocht naar een nieuwe kunst. Met werk van Yayoi Kusama en kunstenaars van de Japanse Gutaigroep, Jan Schoonhoven, Armando, stanley brouwn, Constant, Jo Baer, Lee Lozano en Niki de Saint Phalle, maar ook Francis Bacon, Paul Thek, Stano Filko en Dieter Roth.
Vanaf eind jaren '50 gaan kunstenaars experimenteren met verschillende materialen en nieuwe kunstvormen. Zo gaat men werken in series en oplagen en nemen kunstenaars afstand van hun persoonlijke handschrift. In zijn visionaire maquettes broedt Constant op een nieuwe, imaginaire inrichting voor de samenleving van de toekomst. Kunstenaars als Jan Schoonhoven participeren in spraakmakende ‘happenings’, een fenomeen in de kunstwereld dat ook zijn weerslag vindt in anarchistische protestbewegingen als Provo.
Op vele fronten worden de grenzen tussen kunst en samenleving opgeheven. Zo verzamelt de ene kunstenaar voetafdrukken van toevallige voorbijgangers op straat (stanley brouwn) en nodigt de ander ons uit actief deel te nemen aan het maakproces (Niki de Saint Phalle). Materialen als elektrische motoren, metaal, autolak en plastic vervangen steeds vaker de traditionele media van de beeldende kunst.
In de jaren '60 organiseerde Kunstmuseum Den Haag verschillende invloedrijke tentoonstellingen, waaronder zero-0-nul (1964), nieuwe realisten (1964) en minimal art (1968). Daarnaast heeft het museum door de jaren heen een rijke collectie opgebouwd van kunst uit deze periode. In de afgelopen tien jaar heeft het museum deze bijzondere verzameling versterkt met werken van internationale kunstenaars als Lee Bontecou, Lee Lozano, Paul Thek, Fred Sandback, Stano Filko, Yayoi Kusama en de Japanse kunstenaarsgroepering Gutai.
Verwerving 15 kunstwerken van de Japanse Gutai-groep en Kusama
In 2015 verwierf het Kunstmuseum een groep van dertien werken van de Japanse Gutai-groep en twee werken van Kusama. De Gutaiwerken zijn na een uitgebreid conserveringsproject nu voor het eerst op zaal te zien. Gutai wordt gezien als de Japanse tegenhanger van de internationale ZERO beweging, die in Nederland als NUL naam maakte. De Gutai-groep heeft van 1954 tot 1972 bestaan. De hoogtij dagen lagen echter in de jaren zestig, toen de Japanse kunstenaars hun werk toonden in Europa en Amerika. De getoonde kunstwerken zijn allemaal afkomstig uit een particuliere collectie met herkomst Internationale Galerij Orez in Den Haag. Bijzonder, omdat binnen de Collectie Nederland nagenoeg geen werken van Gutai bewaard zijn gebleven, terwijl zij wel in de jaren '60 in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam exposeerden.
Jan Schoonhoven – restauratieproject
Het Kunstmuseum heeft een omvangrijke verzameling van honderdtwintig werken van Jan Schoonhoven, waarvan negen reliëfs. De werken zijn sinds 1949 door de jaren heen door het museum verzameld. Het resultaat is een afgewogen overzicht van het oeuvre van de kunstenaar. In de periode 2021-2023 is in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) uitgebreid onderzoek gedaan naar de materieel technische aspecten van de reliëfs van Schoonhoven. Inmiddels is het conserveringsproject afgerond dat met het onderzoek gepaard ging. De resultaten zijn in deze tentoonstelling zichtbaar.
Kennisdag ‘Mondriaan en Schoonhoven: verf, vlakken en verandering’
Save the date: 13 oktober 2023
Hoe restaureer je een reliëf van Jan Schoonhoven? Waarom zijn de gele vlakken van Piet Mondriaan zo veranderd? Hoe kijken we eigenlijk in 20e-eeuwse schilderkunst naar kleur(vlakken) en naar de verandering daarvan? Deze en andere vragen komen aan de orde tijdens de Kennisdag 'Mondriaan en Schoonhoven: verf, vlakken en verandering'.
Kunstmuseum Den Haag organiseert deze dag in samenwerking met De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. In het Kunstmuseum hangen op dat moment werken van beide kunstenaars in twee tentoonstellingen: Voorbij de grenzen – kunst uit de jaren ’60 en Hilma af Klint & Piet Mondriaan.
Kunstmuseum Den Haag
Stadhouderslaan 41
2517 HV Den Haag
www.kunstmuseum.nl/nl/museum/pers
www.kunstmuseum.nl/en/press
