NLMagazine/Texel Geschiedenis - Op 5 juni is de opgraving van het scheepswrak ‘Burgzand Noord 9’ nabij Texel hervat. Maritiem archeologen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) onderzoeken de komende twee maanden het achterschip. Het scheepswrak is vermoedelijk een straatvaarder uit het midden van de 17e eeuw die handel dreef met het Middellandse zeegebied.
Rijksmonument Burgzand Noord
Het scheepswrak ‘Burgzand Noord 9’ (BZN 9) ligt in het Rijksmonument nabij Texel in de Waddenzee. Hierin liggen zestien scheepswrakken. Natuurlijke erosie is een grote bedreiging voor het behoud van cultureel erfgoed onder water. Stroming, paalworm en bacteriële werking zijn enkele van de factoren die zorgen voor een snelle degradatie van vindplaatsen die op of boven de waterbodem uitsteken. Hierdoor zijn veel vindplaatsen bedreigd, terwijl het ‘verstoorder betaalt principe’ niet opgaat. Een van de wrakken waarbij dit proces goed zichtbaar is, betreft de Burgzand Noord 9.
Conditie
Een groot deel van het scheepshout was al bij het eerste onderzoek in 2002 in matig tot slechte conditie en leek regelmatig geraakt te zijn geweest door sleepnetten. Om die reden zijn alleen twee vondstrijke gebieden (in het voor- en achterschip) destijds afgedekt met steigergaas. Inspecties in de jaren daarna, zowel duikend als met multibeam sonar, laten zien dat de niet afgedekte delen van de scheepsconstructie verder achteruit zijn gegaan.
Hoewel tijdens een duikinspectie in mei 2019 werd vastgesteld dat de steigergaasafdekking nog intact was, bleek uit multibeamsonaropnamen dat het hoogteverschil tussen de afgedekte delen en omliggende zeebodem toenam. Hierdoor zullen wrakdelen langs de rand vrijspoelen. Om ook de afgedekte delen in de toekomst te kunnen behouden, zal de afdekking dus elke paar jaar moeten worden uitgebreid om het scheepswrak op de locatie te kunnen behouden. Hoewel dit technisch mogelijk is (zie bijvoorbeeld de wrakken Burgzand Noord 2, 3, 4 en 10), is gezien de matige fysieke staat van grote delen van wrak Burgzand Noord 9, het eerder genomen besluit om dit niet af te dekken en de voortschrijdende erosie besloten om het erfgoed ex situ te behouden.
Archeologische bronnen
Ondanks de matig tot slechte staat van behoud van de vrijliggende constructiedelen kan nog veel informatie uit het wrak worden gehaald. Aangezien destijds geen bouwtekeningen werden gebruikt bij de bouw van schepen, moet vrijwel alle informatie over scheepsbouw komen uit archeologische bronnen. Bij de eerste campagne in 2021 is iets meer dan de helft van de vindplaats opgegraven. Toen is het voorschip onderzocht. Omdat duidelijk was hoe snel vrijliggende delen verspoelden, zijn na afloop verschillende delen van de vindplaats (opnieuw) afgedekt met steigergaas, zodat deze niet verdwenen zouden zijn voordat de opgraving vervolgd zou worden.
ArcheoLAB
Elke woensdag (periode 5 juni - 30 juli) is het ArcheoLAB te bezoeken in Museum Kaap Skil. Studenten onderzoeken en documenteren hier vondsten en werken driedimensionale modellen van de opgraving uit. Ook kan op deze plek een virtuele tour over een 17e-eeuws schip worden gedaan. Om de week verschijnt er op de website van de RCE een blog over het verloop van het onderzoek. Op woensdag 7 juni organiseert de RCE in samenwerking met Museum Kaap Skil een lezing over het onderzoek. Het programma begint om 19.30 uur en is gratis te bezoeken.
Samenwerkingspartners
De RCE zet zich in voor het onderzoek naar en de instandhouding van het meest relevante Nederlandse maritiem-archeologische erfgoed, waar ook ter wereld. In een tijd waarin onze leefomgeving immer in ontwikkeling is, is het ons doel te zorgen voor een goede inbedding van de zorg voor dit inspirerende, maar kwetsbare bodemarchief. Bij dit project doen we dit in samenwerking met Museum Kaap Skil, studenten van Universiteit Leiden, Saxion Deventer, Vestigia en Baars-CIPRO.
