NLMagazine Wetenschap & Techniek, Archeologie VIDEO - Kasteel Assumburg (Heemskerk) dateert uit de 15e eeuw, maar lange tijd is er een vermoeden dat de geschiedenis van het kasteel al begon rond 1250. Dankzij recent archeologisch onderzoek zijn nu de sporen van de voorganger van Assumburg gevonden.
Kasteel Assumburg is een bekende historische blikvanger in Heemskerk en is tegenwoordig een hostel. Het huidige kasteel dateert uit 1450 maar de eerste vermeldingen van activiteit op het terrein dateren al uit 1322. Toen gaf de heer van het nabij gelegen kasteel Oud Haerlem land in leen aan een van zijn vertrouwelingen. In historische bronnen worden op dit terrein een woning met gracht en een afgeplatte heuvel genoemd. Tussen 1399 en 1446 is deze heuvel (motte) afgegraven en wordt ter plekke een boomgaard aangelegd.
Oude funderingen en grachten
Tussen 1983 en 1987 deden medewerkers van het provinciaal depot voor bodemvondsten Noord-Holland rondom kasteel Assumburg veel archeologische waarnemingen door middel van boringen en proefputten. Op diverse plaatsen werden oude funderingen en diverse grachten voor en naast het huidige kasteel aangetroffen. Op een enkele plaats is zelfs een gedempte gracht onder de fundering gevonden. In één van de opgegraven en later dichtgegooide grachten werden scherven uit de 13e eeuw gevonden. Op en naast hetzelfde terrein vond men grote middeleeuwse bakstenen. Al deze resultaten samen wezen er toen al op dat het huidige kasteel Assumburg een voorganger moet hebben gehad. Maar daar was tot nu toe geen duidelijk bewijs van.
Bewijzen vinden
Archeologen hebben afgelopen maanden rond Assumburg geofysisch onderzoek verricht om te bezien of ze met de inzet van moderne technieken nu wel in staat zouden zijn bewijzen voor het bestaan van die vermoedde voorganger konden verkrijgen. Geofysisch onderzoek is een manier om ondergrondse archeologische resten van onder meer funderingen, verdedigingswallen en grachten in kaart te brengen door het meten van contrastverschillen in de bodem. Dat kan met behulp van meerdere technieken.
Het gehele terrein, circa 1.800 m2, is ingemeten. De resultaten laten zien dat er op het zuidoostelijk deel een volmaakt ronde structuur aanwezig is. Deze ronde structuur (een kasteeleiland) heeft een diameter van 12 meter en wordt begrensd door een iets donkerdere band: een gracht. Op het kasteeleiland stond een toren, die ook uit de data tevoorschijn kwam. Die toren heeft een diameter gehad van circa 9,5 meter en was van baksteen. Het huidige kasteel Assumburg is dus, zoals de oudste bouwsporen al deden vermoeden, gebouwd in de 15e eeuw en de opvolger van een in die tijd verdwenen woontoren.
Resultaten magnetometrie-meting geprojecteerd over een recente luchtfoto. Het huidige kasteel bevindt zich midden onder, net buiten beeld. De dataweergave laat een volmaakt ronde structuur zien, deze is op de rechter afbeelding met een zwarte cirkel aangeduid. Bron: Ferry van den Oever (Saricon)
Kennis aanvullen
De provincie Noord-Holland heeft heel veel kennis in huis over kastelen en vindt het belangrijk die kennis aan te vullen door oude onderzoeken uit te laten werken en/of aanvullend onderzoek te laten doen. De vondsten die in het verleden gedaan zijn bij archeologische onderzoeken bevinden zich in het provinciaal depot in Castricum. De provincie hecht waarde aan verdiepend onderzoek naar de context van deze vondsten, zodat de vondsten een betere plaats in het grote verhaal kunnen krijgen.
Verborgen kastelen
De afgelopen jaren is een aantal kasteelterreinen onderzocht. Dit in het kader van een promotieonderzoek van Nancy de Jong en Rob Gruben naar de bouw van kastelen in Noord-Holland door de graven van Holland Willem II (1227-1256, later Rooms-koning) en zijn zoon Floris V (1254-1296). Oude opgravingsresultaten worden met nieuwe data opnieuw bekeken en deze combinatie van gegevens leidt vaak tot (verrassende) nieuwe inzichten. De provincie Noord-Holland ondersteunt dit onderzoek. Eerder dit jaar werd al bekend dat nabij kasteel Marquette in Heemskerk sporen zijn gevonden van de ronde 13e-eeuwse waterburcht van het huis te Heemskerk, zoals het kasteel van oorsprong genoemd werd. Binnenkort worden ook resultaten verwacht van metingen die zijn gedaan bij de kastelen Oosterwijk (Beverwijk), Brederode (Santpoort-Zuid) en Aelbertsberg (Bloemendaal).
Kaart van Pieter Bruins get
Bron: Provincie Noord-Holland
