NLMagazine Kunst & Cultuur - Megchelen – Het jaar 2020 was voor de 71 museaal benutte kastelen en historische buitenplaatsen bewogen. De noodgedwongen sluiting had massaal teruglopende publieksinkomsten tot gevolg. Daarentegen werden digitale mogelijkheden wel meer intensief ingezet en benut.
Dit is een conclusie uit het jaarlijkse sKBL-onderzoek naar kerncijfers van de Nederlandse kasteel- en buitenplaatsmusea. Doel van dit onderzoek is om inzicht te verkrijgen in bezoekersaantallen en -motivatie en hoe de kastelen en buitenplaatsen marketing- en promotiestrategieën benutten. Dit jaar namen 41 musea deel aan het onderzoek. Uit een panelonderzoek door het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) blijkt dat het buitenlands bezoek aan kastelen en buitenplaatsen snel zal terugveren, zodra reizen weer mogelijk is.
Van fysiek naar digitaal bezoek
Ten opzichte van 2019 daalde het aantal bezoekers in 2020 met twee-derde. Trokken de kasteelmusea in 2019 ruim 2.5 miljoen bezoekers, in 2020 waren dit er 836.345. Het aandeel buitenlandse bezoekers was nagenoeg nul. Dit in tegenstelling met de vaak overlopen natuurgebieden rond kastelen en buitenplaatsen. Die werden in 2020 intensief door rustzoekers en recreanten benut. Het onderzoek had geen betrekking op deze natuurgebieden. Om aandacht voor het kasteelmuseum te verkrijgen of om deze vast te houden, zette 93% van de respondenten in 2020 meer in op social media(Facebook/ Instagram), uitzendingen via YouTube of Museumtv en digitale presentaties of rondleidingen via de eigen website. Ondanks de positieve ervaringen van zowel de kasteelmusea als het publiek tipt het niet aan een werkelijk bezoek. Voorts konden de kasteelmusea minder of geen beroep doen op hun vrijwilligers. Een derde (33%) van de respondenten kende 25 tot 50% geringere inzet, bij 29% was dit 50 tot 75% en 19% kende zelfs 75 tot 100% minder vrijwillige inzet. Dit levert grote zorgen op omdat de vrijwilligers veel bijdragen aan het voortbestaan van de toegankelijke buitenplaatsen.
Financiële gevolgen
Alle respondenten lopen door de sluiting inkomsten mis, variërend van 0-25% minder inkomsten (37%), 25-50% minder inkomsten (33%) tot 50% en hoger (30%). Oorzaken zijn geen publieksinkomsten, gesloten horeca, geannuleerde evenementen (huwelijken, zakelijk). Om dit te compenseren maakt 74% van de respondenten gebruik van steunmaatregelen van het Rijk of de provincie. Een deel van hen doet steunaanvragen bij fondsen.
Focus voor 2021
Opvallend is dat een meerderheid van de respondenten (69%) de toekomst (gematigd) positief inziet. Dit illustreert de veerkracht van deze sector. Door in 2021 te concentreren op de ontwikkeling van het (museale) aanbod binnen de nieuw ontstane werkelijkheid en de bijbehorende inspanningen voor marketing & communicatie hoopt en verwacht men weer bezoekers te kunnen ontvangen en daarmee in financieel opzicht te kunnen aansterken.
Naar verwachting zal buitenlands bezoek zich spoedig herstellen
Het eerder genoemde Panelonderzoek van het NBTC bevestigt wel de potentie voor buitenlands bezoek aan Nederlandse kastelen en buitenplaatsen. Net voor de coronacrisis heeft het NBTC gemeten dat liefst 56% van de inwoners van Nordrijn-Westfalen, 59% van de Britten en 32% van de Vlamingen weet heeft van de schat aan kastelen en buitenplaatsen in ons land. Voor 70% van de Duitsers vormen deze kastelen zelfs een reden om naar Nederland te reizen. Dit draagt eraan bij dat het buitenlands bezoek uit de buurlanden naar verwachting snel zal terugveren na het opheffen van de reisbeperkingen door de coronapandemie.
Over Stichting Kastelen en buitenplaatsen (sKBL)
sKBL richt zich op het meer zichtbaar maken van het monumentale erfgoed dat samenhangt met kastelen, historische buitenplaatsen & landgoederen. Bovendien is zij een landelijk podium voor allen die bij de instandhouding van dit erfgoed betrokken zijn. De organisatie telt momenteel ruim 200 donateurs waaronder ruim 180 kastelen en historische buitenplaatsen. Meerdere provincies en fondsen ondersteunen het werk van sKBL. Voor meer informatie en vragen zie www.skbl.nl of neem contact op met René Dessing (voorzitter sKBL) via 06 228 01 668 of Jennemie Stoelhorst (directeur sKBL) via 06 234 11 655.
