NLMagazines Literatuur - Of IJmuiden saai is, mag je zelf beoordelen, maar als je de drie boeken van Conny Braam over een familie in IJmuiden vanaf de periode vlak vóór de start van het graven van het Noordzee leest, dan kun je niets anders zeggen dan dat het weliswaar een korte, maar zeker een uitermate boeiende geschiedenis heeft.
`De onweerstaanbare bastaard`
In haar tweede boek, neemt Conny Braam de familie Abraham mee naar IJmuiden ten tijde van de 1ewereldoorlog . Het leek wel of hier `alles` samenkwam wat maar denkbaar was in die periode. Nederland was neutraal, dus omvatte IJmuiden, inmiddels een grote vissershaven, grote groepen smokkelaars, spionnen, gevluchte Belgen, gedeserteerde en dienstweigerende Britten, Duitsers, armoedzaaiers, vissers, op oorlogswinst gerichte handelaren die embargo`s omzeilden, politici (consuls van alle betreffende landen) etc. Alle nationaliteiten liepen dus rond in IJmuiden en sommigen, `foute` militairen, deserteurs, criminelen, ontsnapte gevangenen uit Duitse krijgsgevangenschap etc., werden vastgezet, maar met name Duitsers, Russen en Polen. Berucht is het Interneringskamp Bergen. Het kreeg de reputatie van strafkamp. Men sprak van `de hel van Bergen`. In die tijd van rond 1917 speelde ook de Russische revolutie, die ook gevolgen had voor het opkomend communisme met Manifesten tegen de heersende klasse, armoede en geweld (en de reactie daarop) in Nederland. Dat speelde dus ook in IJmuiden. Want was die 1ewereldoorlog niet iets tussen heersende klassen? Wat had de gewone man hier dan mee te maken? Die was alleen maar slachtoffer. In de tijd van het opkomende communisme werden velen van hen gezien als oproerkraaiers. Ook zij werden veelal vastgezet.
De laatste bewoners van het Interneringskamp Bergen waren Russen die niet meer terug konden naar hun land. Waarom? Omdat Nederland hun nieuw land, het (Sovjet)Rusland van na de Tsaren, (nog) niet had erkend. Precies het omgekeerde gebeurde begin jaren 1990: Sovjets die terugkeerden naar hun land zagen dat de Sovjet-Unie niet meer bestond. Het was uiteengevallen met Rusland als grootste overgebleven deel.
Oorlog op zee
Trawlers die ondanks waarschuwingen tijdens de 1ewereld-oorlog toch de zee opgingen werden getorpedeerd, door met name de Britten. Toch konden alle oorlogsboten van beide partijen de haven van IJmuiden invaren, omdat Nederland neutraal was. Maar confrontaties met de oorlogvoerende partijen bleven niet uit. De koopvaardij op de Noordzee werd weliswaar gecontroleerd door de Britten, maar vaak was het de Nederlandse-regering die besloot tot het wel of geen toestemming verlenen van het mogen uitvaren van de trawlers. En natuurlijk hield niet iedereen zich hieraan. Verwarring alom. De irritatie in IJmuiden richtte zich meer op de Britten dan de Duitsers, immers: in het algemeen waren het de Britten die de trawlers torpedeerden en niet de Duitsers. En bovendien: met Duitsland werd nog volop vishandel gedreven, niet met de Britten. Hier komt ook weer de vraag op: waarom deden de Britten eigenlijk mee aan die 1ewereldoorlog? Wat was hun belang? Het antwoord: geen direct belang, maar wil je de `baas` van de wereld willen blijven, dan moet je vooral Duitsland eronder houden.
Nog een bijzonderheid en heet The Grand Scuttle Orkney: ten noorden van Schotland, rond Orkney, hebben de Duitsers net na de 1ewereldoorlog, meer dan 50 eigen en in beslag genomen oorlogs-boten tot zinken gebracht om ze niet blijvend in handen van de Britten te laten komen. Diverse boten liggen er nog op de bodem.
Hans Wolf
De boeiende beschrijvingen over IJmuiden en de boeken die Conny Braam over deze regio schreef, hebben we onderverdeeld in 3 delen. Uiteraard wilt u die informatie ook tot u nemen. Ga voor deel 1 naar https://www.nlmagazine.nl/cultuur-uitgaan1/cultuur-uitgaan/1607-ijmuiden-saai-deel.
Deel 3 wordt binnen enkele dagen aan ons digitale papier van nlmagazine.nl toevertrouwd.
De redactie is Hans Wolf zeer erkentelijk voor zijn bijzondere bijdragen en wensen onze uiteraard lezers veel leesplezier. Wilt u de inhoud van alle door Hans Wolf beschreven boeken tot u nemen, dan raden wij u aan uw boekhandel een bezoekje te brengen of deze via hun onlinemogelijkheden te bestellen.
