Gouden Koets op Prinsjesdag. Foto: Minister-president via wikimedia - NLMagazine Kunst & Cultuur - De restauratie van de Gouden Koets is na vijf jaar afgerond. Maar wie gehoopt had de koets met Prinsjesdag weer te zien rijden, wordt teleurgesteld. Tot februari volgend jaar zal het rijtuig tentoongesteld worden in het Amsterdam Museum. En het is maar de vraag of de koets ooit nog in het straatbeeld zal verschijnen.
Toekomst Gouden Koets
De toekomst van de inmiddels tamelijk omstreden Gouden Koets, het rijtuig dat sinds 1903 door het Koningshuis bij officiële gelegenheden wordt gebruikt, is onzeker. Er is een toenemende discussie rond één van de paneelschilderingen aan de zijkant van de koets. Dit paneel, ‘Hulde der Koloniën’, geschilderd door Nicolaas van der Waay, toont gekolonialiseerde onderdanen uit Oost en West Indië die geschenken aanbieden aan de Nederlandse Maagd. Volgens critici verheerlijkt het paneel het koloniale verleden en is de koets daarom ongeschikt voor gebruik.
Hoewel er al ruim tien jaar protestgeluiden klinken, is de discussie het afgelopen jaar aangewakkerd door de groeiende antiracisme protesten. Voor- en tegenstanders spreken zich uit in de media. Hoe moeten we nu verder met de Gouden Koets?
Het ‘koloniale’ Paneel van de Gouden Koets Foto: ANP via Wikimedia
Voors en tegens
In de media klonken de laatste jaren veel kritische geluiden. Zo zeiden tegenstanders van de koets dat het beeld dat de paneelschildering oproept voor veel mensen pijnlijk is en niet meer past bij deze tijd. Ook gingen er veel stemmen op om de koets niet meer te gebruiken en een een permanente plek te geven in een museum. Urwin Vyent, directeur van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis, zei in september 2020 tegen Hart van Nederland: “Het Koningshuis is van ons allen. Het is beter om een koets te laten rijden waar iedereen zich goed bij voelt”.
In de politiek zijn het vooral de linkse partijen die zich uitspreken tegen de koets. “In een museum kan de Gouden Koets het hele jaar bekeken worden in plaats van alleen op Prinsjesdag. Bovendien kunnen de afbeeldingen op de koets besproken worden, waarbij ook de donkere bladzijden uit onze koloniale geschiedenis aan bod komen,” liet de PvdA afgelopen september weten (Reformatorisch Dagblad).
Maar naast de vele kritische geluiden laat een onderzoek van Shownieuws in september 2020 ook zien dat 60 procent van de ondervraagden voor het weer in gebruik nemen van de koets is. Voorstanders van de koets geven als reden dat ze niet willen dat er weer een Nederlandse traditie verloren gaat. Daarnaast worden er ook ideeën geopperd over het verwijderen of vervangen van alléén het omstreden paneel.
Waarom ligt de Gouden Koets zo gevoelig?
De afgelopen twintig jaar is er een versnelde toename geweest in globalisering, internet en de komst van mensen met een andere cultuur. Dit heeft ervoor gezorgd dat een deel van de Nederlanders het gevoel heeft de controle te verliezen over hun eigen leefomgeving. Nederlands erfgoed en de Nederlandse cultuur kunnen houvast bieden. Maar dit zorgt er ook voor dat onze cultuur, erfgoed én identiteit als iets onveranderlijks worden gezien.
Erfgoed is van origine het gene waar men zich aan vastgrijpt in veranderende tijden. Maar kan erfgoed zelf ook veranderen?
Van oorsprong zetten we erfgoed ‘in de vitrine’ om verandering of verdwijning tegen te gaan, maar de laatste jaren zijn erfgoedprofessionals juist meer kansen gaan zien in een wat lossere bescherming in de vorm van ‘behoud door ontwikkeling’. Ook zien we een groeiende aandacht voor de immateriële kant van erfgoed: de persoonlijke verhalen en herinneringen. Van immaterieel erfgoed wordt gezegd dat het mag en kan veranderen. Maar geldt dat ook voor materieel erfgoed als de Gouden Koets?
Hoe nu verder?
Koning Willem-Alexander heeft laten weten dat hij het debat volgt. Hij zal in februari 2022 besluiten wat er na de tentoonstelling met de koets zal gebeuren, zei hij vorig jaar maart tegen nu.nl
Hoe ziet u de toekomst van de Gouden Koets? Moet hij op Prinsjesdag 2022 weer gaan rijden of is een permanente plek in een museum een betere optie? Of is slechts het verwijderen of veranderen van het paneel voldoende? En wie zou dit vervangende paneel dan moeten maken? Reacties zijn welkom onder dit bericht.
Bron: Erfgoedstem, Alma Hoekstra
BronvermeldingDownload
