TAAL 9 - Waar kennen we dit van?

Vertel als overheid leugens, blijf die leugens consequent herhalen, overdrijf die leugens met horrorverhalen en vermeng die leugens met heroïsche feiten over jouw etnische groep uit een ver verleden. Dit was de succesformule die de Servische populisten Milošević en Karadžić vanaf eind jaren tachtig toepasten in het voormalige Joegoslavië en zo kan het nu weer gaan, Lotte, niet alleen in Bosnië, maar overal. *

In TAAL 7 en TAAL 8 schreef ik al over Herhalingen en One-liners. Niewierra duidt dit heel fraai in haar boek De Camino en er zijn heel wat leiders die hiervan dankbaar gebruik maken en dat maakt angstig.

Een Russische leider probeert zijn volk en de wereld ervan te overtuigen dat Oekraïne de slechterik is en dat zij met de oorlog zijn begonnen. In de VS zijn bosjes mensen er door hun leider al van overtuigd dat dit klopt en dat de Oekraïense leider de boosdoener is, omdat hij een derde wereldoorlog zou riskeren door zijn agressieve gedrag.

George Orwell schreef er al over in 1945 in zijn boek ‘Animal Farm’. Verander een klein beetje in de opzet en je krijgt iets totaal anders. De dieren op de boerderij hadden samen de volgende regel bedacht: All animals are equal. Iedereen kent de toevoeging die door de leiders (de varkens) werd bedacht: …, but some are more equal than others. Een kleine aanvulling is dus al genoeg.

En de meute ? In de massa is een individu te vergelijken met een spreeuwtje in een grote wolk* die telkens de mooiste vormen aanneemt, maar keer op keer verandert. De individu moet mee, zit gevangen in de groep en ziet alleen de andere spreeuwen om zich heen. De gehele vlucht spreeuwen bepaald de richting en de vorm, de eenling kan slechts volgen.

Ben je dan machteloos ? Kun je dan je eigen brein niet gebruiken om te ontsnappen ? Soms niet ! Telkens als jij je iets herinnert, zullen je hersenen het opslaan, maar niet persé zoals het was, maar vervormd, gemengd met andere gedachten, gekleurd en met nieuwe details. Het wordt geen herinnering maar een vermenging. Daarom herinneren twee mensen zich hetzelfde gebeuren soms totaal anders.

Herhaal, vervorm, overdrijf, vermeng en vul het verhaal aan en de kudde gaat mee, herhaalt, vervormt, overdrijft, vermengt en vult aan. Beangstigend. Waar kennen we dit van ?

*Uit het boek van Anya Niewierra – De Camino (ISBN 978 90 245 8228 0), 2021 -
Uitgeverij Luitingh-Sijthof. Beter dan zij het schrijft kan ik het niet, vandaar dat ik
het letterlijk heb overgenomen.
*Ook de spreeuwenwolk heb ik uit hetzelfde boek gepikt.