Column door Fred van Assendelft - NLMagazine/Columns - Vooral voor dyslectici is Engels een vreselijke taal om te schrijven en niet alleen voor hen. Niet alleen worden dezelfde klanken soms anders geschreven, ook andersom geeft het problemen: dezelfde lettercombinatie wordt de ene keer zus en de andere keer zo uitgesproken.
Een paar voorbeelden:
De klank /EI/ krijgt de volgende spelling in woorden als - day, great, name, eight, they, wait, straight …; zeven verschillende schrijfwijzen voor één klank. En wat te denken van de klank /U/ (ongeveer uitgesproken als het Nederlandse OE): - two, blue, loo, fruit, news, shoe, Europe, you, … . Dit keer een stuk of acht manieren om de /U/ te schrijven.
Vaak heeft één schrijfwijze verschillende uitspraken. Vergelijk maar eens:
- through (als het Nederlandse oe), enough (als uhf), bought (oh), borough (oo), bough (au), hiccough (uhp).
Waarom spreken ze al die woorden zo anders uit en waarom schrijven ze die klanken op telkens andere wijze ? Dat heeft te maken met de rijke geschiedenis van het land. De Romeinen bleven zo’n 400 jaar in Engeland, daarna vestigden de Angelsaksen, die uit Noord-Europa kwamen, zich op het eiland en begon het oud Engels zich te ontwikkelen.
Tussendoor kwamen er nog Vikingen en Denen het Britse eiland teisteren, maar vooral ook de Normandiërs, die in 1066 landden, hebben met hun Frans 300 jaar gelegenheid gehad om de taal te beïnvloeden. Aan het hof (en ook de andere edellieden) sprak men Frans, de wetgeving was in het Frans, kortom, als je ‘erbij’ wilde horen moest je Frans spreken.
De gevolgen zijn nog steeds merkbaar: als het dier nog leeft heet een kip a chicken, maar zo gauw het als maaltijd wordt opgediend, spreken de Engelsen van poultry (gevogelte), van het Franse la poule. Hetzelfde geldt voor varken – pig en porc (le porc) en voor schaap – sheep en mutton (le mouton). Daarnaast heeft het Engels verdacht veel woorden die op het Frans lijken of er zelfs gelijk aan zijn: table – la table, garden – le jardin, uncle – l’oncle, beauty – beauté, enz.
Tussen de twaalfde en de zestiende eeuw vond er ook nog eens een klinkerverandering plaats (the Great Vowel Shift) waardoor sommige klinkers in de loop van een paar eeuwen duidelijk veranderden. Zo veranderde bijvoorbeeld het woord huis van house (uitspraak hoos) via de uu-klank naar de tegenwoordige au-klank en het woord naam: name met een aa-klank via de eh-klank naar de huidige E-I-dubbelklank.
Nee, dat dyslectici er problemen mee hebben is te begrijpen, maar ook mensen die geen moeite hebben met lezen of schrijven, hebben moeite met dat rare taaltje, Engels.
