Column Jan Dirk van der Zee - Als de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst ons iets heeft geleerd, is dat institutioneel racisme en discriminatie in onze samenleving wijdverspreid is en niet alleen in het voetbal bestaat. Daarom de vraag: hoe voorkom je het in de toekomst? Welke stappen moet je nemen om de bewust en onbewust ingesleten denkbeelden en patronen met wortel en tak uit te roeien?
Toen Excelsior-spits Ahmad Mendes Moreira op 17 november 2019 racistisch werd bejegend, stonden we in het voetbal op dezelfde manier met de rug tegen de muur. Anders dan bij de Belastingdienst was dat niet onze eerste keer. Het voetbal staat bol van de incidenten waarbij mensen worden uitgekafferd en uitgesloten. Als de dag van gisteren kan ik me herinneren dat ik onder de rook van Rotterdam naar een wedstrijdje stond te kijken van pupillen onder de acht jaar en er door ouders en spelertjes oerwoudgeluiden werden gemaakt. Maar niet alleen dat. Hoe vaak wordt er niet gescholden en getierd langs de lijn? De KNVB houdt alle meldingen bij en vanaf 17 november 2019 is het aantal bijna verdubbeld van 2 naar 3,5 per week.
Juist daarom stonden collega Eric Gudde van het betaald voetbal en ikzelf op 8 februari op het dak van amateurclub vv. Zeeburgia in Amsterdam om het aanvalsplan ‘ons voetbal is van iedereen’ te presenteren. Geflankeerd door drie ministers ontvouwden we onze gezamenlijke maatregelen tegen racisme en discriminatie. In gewoon Nederlands: begrip voor elkaar en normaal doen.
Vorige week, een jaar na dato, hebben we in een televisieprogramma op YouTube laten zien wat er tot nu toe van dat aanvalsplan terecht is gekomen. Hoe er met name aan de bewustwording is gewerkt. Met als belangrijke stap het aanstellen van oud-prof Houssin Bezzai als KNVB-programmamanager racisme en discriminatie. Er is veel tot stand gekomen met Houssin als aanjager en verbinder tussen alle partijen. Van de campagne #onelove, die 6 op 10 voetballers én fans heeft bereikt tot speciale trainers, opleidingen en opvoeding. Daarnaast zijn straffen verhoogd, speciale aanklagers aangesteld en is de discriminatie-meldingsapp gelanceerd. De commissie Mijnals, met voorzitter Humberto Tan en prominente leden als Ruud Gullit, geeft ondertussen gevraagd en ongevraagd advies aan de directie van de KNVB. De commissie pleit voor een voorbeeldsportbond: meer vrouwen, LHBTI’ers en medewerkers met een niet-westerse migratieachtergrond in alle lagen van de organisatie. Of zoals Gullit zegt: “Als bestuurders of organisaties er anders uitzien, ga je anders naar ze kijken.”
Samen dus racisme en discriminatie signaleren, sanctioneren en voorkomen. Daar gaat het om. Toch maak ik me zorgen. Het voetbal moet nog beginnen, maar door de impact van corona, lijkt het erop dat de belangstelling voor de problemen wegebt. Alsof het er niet meer is. Daarom zou ik nu al willen ijveren voor een verlenging van het aanvalsplan. Of nog liever: een aanpak vanuit nationaal belang. Willen we echt een inclusieve samenleving, zonder racisme en discriminatie, dan is een speciaal gezant nodig die de koers bepaalt en boven alle partijen staat. Niet alleen voor de sport, maar maatschappij-breed. Een mooie suggestie voor de naderende verkiezingen.
