NLMagazine Politiek & Maatschappij – Hoera, het is gelukt. Na 271 dagen overleg en onderhandelen werd op 13 december jl. een coalitieakkoord bereikt tussen de VVD, D66, CDA en de Christen Unie. Onder het motto: ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ vormen dezèlfde politieke partijen uit het voorgaande kabinet Rutte 3 een nieuwe regering. Gemakshalve wordt hierbij geheel voorbijgegaan aan het feit dat dit vorige kabinet (Rutte 3) in januari van dit jaar nog naar huis werd gestuurd vanwege de chaos rondom ‘de Toeslagenaffaire’ die tot op de dag van vandaag voortduurt.
Het blijft verbijsterend dat dezelfde politieke partijen die (mede)verantwoordelijk zijn voor de toeslagenaffaire, opnieuw een regering mogen vormen en ministers en staatssecretarissen gaan leveren. Terwijl de belastingdienst, aangestuurd door verschillende staatssecretarissen en ministers, jarenlang duizenden gezinnen terroriseerde en de meesten daarvan nog steeds in grote (financiële) onzekerheid verkeren, wordt een regeerakkoord aangekondigd met als pakkende titel: ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’.
Nieuwe bestuurscultuur?
Er komt dus een nieuwe regering die de komende 3 jaar de plannen en doelstellingen gaat uitvoeren die zijn vastgelegd in dit coalitieakkoord. Het 50 pagina’s tellende document bevat 7 hoofdstukken met talloze plannen, ambities en doelstellingen waar de coalitiepartijen zich aan verbinden en die, dankzij de kleine meerderheid die zij in de 2e kamer hebben, eenvoudigweg kunnen worden gerealiseerd. Immers, we weten dat de meeste fractieleden van de regeringspartijen braaf meegaan; na 4 jaar moet er toch ook wel weer een leuke nieuwe baan voor hen beschikbaar zijn.
De oppositie wordt dus, net zoals de voorgaande kabinetten Rutte, wederom letterlijk buitenspel gezet. De debatten in de 2e kamer kunnen dan vooral ‘voor de bühne’ worden gevoerd zodat het lijkt alsof de oppositie nog iets heeft in te brengen. Hoezo nieuwe bestuurscultuur?? Mocht u interesse hebben, dan kunt u via onderstaande link het document downloaden. https://www.kabinetsformatie2021.nl/documenten/publicaties/2021/12/15/coalitieakkoord-omzien-naar-elkaar-vooruitkijken-naar-de-toekomst
Wat betekent de uitvoering van dit coalitieakkoord - een bestaand voorbeeld
Uiteraard komen de belangrijke actuele thema’s in dit coalitieakkoord voorbij: Van duurzaamheid tot gezondheidszorg en onderwijs en van internationale samenwerking (veel Europa) tot migratie. Er wordt ook een hoofdstuk gewijd aan onze veiligheid met een aparte paragraaf over ondermijning van onze rechtstaat. De bestrijding ervan moet gaan plaatsvinden door aanpassing van wetgeving en versteviging van opsporing, straffen, gegevensuitwisseling en detentie.
Voor de realisatie van deze doelen wordt structureel €1 miljard vrijgemaakt. Dat geld gaat naar het versterken van de politieorganisatie, de preventie-aanpak (zoals extra Boa’s), de inlichtingendiensten en de gehele justitiële keten.
Onderdeel van deze justitiële keten is bijvoorbeeld ook het RIEC (Regionaal Informatie- en Expertise Centrum), een netwerkorganisatie die zich bezighoudt met het thema ‘ondermijning’. Deze organisatie bestaat uit 10 regionale informatie- en expertisecentra en een landelijke variant (LIEC - Landelijk Informatie- en Expertise Centrum https://www.riec.nl/ ). Volgens de website verbinden deze netwerkorganisaties informatie, expertise en krachten van de verschillende overheidsinstanties en stimuleren en ondersteunen zij de publiek-private samenwerking bij de aanpak van ondermijning.
Alles voor onze veiligheid – ten koste van onze privacy
Een ander bestaand onderdeel van de justitiële keten is het ‘Strategisch Beraad Ondermijning’ (2018). Het doel van deze organisatie is, om een beweging in gang te zetten die de aanpak van ondermijning verstevigt op zowel lokaal, regionaal als landelijk en internationaal niveau.
Ook hierbij is de landelijke variant LSOAO (Landelijke Strategisch Overleg Aanpak Ondermijning) betrokken die onder de verantwoordelijkheid valt van de Minister van Justitie en die beschikt over een budget van €100 miljoen ter bestrijding van ondermijning.
Een belangrijke wet die kan worden ingezet ter versteviging van de rechtstaat (lees: ter bestrijding van ondermijning) en die bovenstaande organisaties legitimiteit geeft, is de Wet op Gegevensverdeling Samenwerkingsverbanden. Deze wet, die door de 2e kamer is goedgekeurd en deze maand in de 1e kamer wordt besproken, biedt talloze mogelijkheden om persoonsgegevens te verwerken door zowel publieke- als private partijen.
Met andere woorden: ‘Deze wet biedt een juridische grondslag om uw persoonsgegevens systematisch te misbruiken, uiteraard voor onze veiligheid’.
Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat een ambtenaar, op basis van een afgekondigde Algemene Maatregel van Bestuur door een burgemeester, besluit om persoonsgegevens te delen met een financiële instelling omdat u wordt verdacht van ondermijnende activiteiten. Dat leidde er onlangs toe dat meerdere organisaties simpelweg hun bankrekening zagen verdwijnen omdat zij middels hun YouTube-kanalen kritische geluiden lieten horen over de aanpak van de COVID-19 crisis.
Dit is dus mogelijk gemaakt door publiek-private samenwerking, gestimuleerd door het RIEC en het LIEC (zoals we in voorgaande paragraaf beschreven) en die gelegitimeerd wordt door wetgeving die ondermijning van onze rechtstaat tegen moet gaan. Met andere woorden: ‘Een afwijkende mening lijkt dus voldoende aanleiding om ondermijning van de rechtstaat te veronderstellen’.
Niet verwonderlijk dus dat de AVG (Autoriteit Verordening Persoonsgegevens), De Raad van State en het College voor de Rechten van de Mens vragen hebben gesteld over deze nieuwe wet. Toch is de kans groot dat deze nieuwe wet, met wellicht enkele kleine aanpassingen, alsnog wordt aangenomen.
Nieuwe bestuurscultuur: bangmakerij met oude wijn in nieuw zakken?
Ondanks de belofte van een nieuwe bestuurscultuur, voorziet het coalitieakkoord vooral weer veel oude wijn in nieuwe zakken. Zo neemt Nederland opnieuw het voortouw in verdergaande Europese samenwerking met betrekking tot de introductie van een Europese digitale identiteit, gaan er nog meer miljarden naar de energietransitie en verandert er niets aan het migratiebeleid.
Wel wordt er veel aandacht besteed aan onze veiligheid want ‘we lopen dagelijks enorme risico’s’ en dat mag wat kosten. Zo vereist bestrijding van de criminaliteit veel geld en nieuwe wetgeving en moeten we ‘voor onze veiligheid’ natuurlijk allemaal beschikken over een QR-code vanwege de Coronacrisis. Oh ja, en straks verdrinken al onze kinderen omdat we niks aan het klimaat hebben gedaan.
Ik heb altijd geleerd dat angst een zeer slechte raadgever is. Misschien wordt het tijd dat we de overheid niet voor alles verantwoordelijk maken en daarmee minder nieuwe wetten en regels over ons uitgestort krijgen. Tijd voor een nieuwe burgercultuur?
French Paulitz
