NLMagazine Economie & Maatschappij – Nu de verkiezingen eraan komen, worden we dagelijks geconfronteerd met partijprogramma’s van politieke partijen in kranten, op radio & TV en talloze internetfora. Iedere partij maakt daarin hun ambitieuze plannen bekend om Nederland (nog) beter te maken. Voor de verwezenlijking van hun plannen gebruiken zij overheidsgeld (lees: belastinggeld).
Ter controle rekent het Centraal Plan Bureau deze plannen door en doet bijvoorbeeld verslag van de gevolgen voor onze koopkracht en wat de consequenties zijn van de partijprogramma’s voor de staatskas. Wij hebben in deze bijdrage wat feiten over de inkomsten van onze overheid voor u op een rijtje gezet.
De staatskas wordt gevuld met belastinggeld en zoals het een goed rentmeester betaamt, zouden de uitgaven niet hoger mogen zijn dan de inkomsten. Maar voor overheden gelden andere wetten dan voor haar burgers; immers, onze overheid leent al jaren veel geld om de tekorten te kunnen financieren. Met als gevolg dat onze staatsschuld eind 2019 (dus voor de COVID-19 pandemie uitbrak) bijna 400 miljard Euro waard was. Het moge duidelijk zijn dat Corona de staatsschuld verder omhoogstuwt...
De inkomsten en uitgaven sinds 2006
De begroting van de Nederlandse overheid bedroeg in 2006 en 2007 iets minder dan 200 miljard Euro en in beide jaren hield de overheid haar huishoudboekje op orde (lees: er hoefde geen geld te worden geleend). De jaren daarop liep het huishoudboekje echter grote schade op vanwege de financiële crisis waardoor in 2009 miljarden Euro’s in het systeem moesten worden gepompt. U kunt zich vast nog wel de redding van enkele banken herinneren en de steun die nodig was voor landen als Griekenland.
In 2007 bedroeg de staatschuld nog ‘slechts’ 250 miljard Euro maar liep in de jaren erop rap op tot 466 miljard in 2015, terwijl de overheid in deze periode ook nog eens 43 miljard Euro extra aan belastingen binnenhaalde (bron: CBS). Kortom, extra belastinginkomsten afkomstig van bedrijfsleven en burgers en daar bovenop ook gewoon doorgaan met geld lenen.
Een lichte verbetering werd zichtbaar in 2016, het eerste jaar sinds 2009 dat er sprake was een klein begrotingsoverschot, veroorzaakt door voorzichtige economische groei. Helaas maakte de uitbraak van COVID-19 daar een abrupt einde aan.
De inkomsten van de overheid anno nu
Over al het geld dat we in Nederland met elkaar verdienen (Bruto Nationaal Product) betalen burgers en bedrijfsleven belastingen. Al die belastingopbrengsten gebruikt de overheid om onze scholen, de aanleg van wegen, gezondheidszorg, sociale zekerheid en vele andere overheidsdiensten te betalen.
In 2007 bedroeg ons Bruto Nationaal Product ongeveer 700 miljard Euro en beschikte de overheid over een begroting van ongeveer 200 miljard Euro. In 2018 bedroeg het Bruto Nationaal Product ongeveer 765 miljard Euro maar groeiden de overheidsuitgaven naar 300 miljard Euro, een stijging ten opzichte van 2007 van meer dan 50%!!
De overheidsuitgaven zijn ten opzichte van onze economie dus explosief gegroeid van 200 miljard Euro in 2007 tot ruim 300 miljard Euro in 2018.
Waar gaat dat extra geld vooral naar toe?
Bijna 60% van al ons belastinggeld gaat naar de zorg, de sociale zekerheid (lees: uitkeringen) en het onderwijs. Met name de zorg is een snel stijgende kostenpost in Nederland. Was deze in 2007 nog iets meer dan 70 miljard Euro, in 2019 gaven we met z’n allen ruim 106 miljard Euro uit aan de zorg.
De grote vraag is dan ‘Waar komen de geluiden vandaan dat er de afgelopen jaren is bezuinigd op de zorg?’ Overigens is die stijgende trend in uitgaven ook zichtbaar bij de sociale zekerheid en het onderwijs, terwijl het onderwijs toch claimt dat er al jaren wordt bezuinigd. Het enige ministerie dat zich terecht beklaagt over jarenlange bezuinigingen lijkt me in dit kader Defensie.
Verder valt ook de roep om meer blauw op straat op. In 2010 werkten 55.000 FTE’s (full time equivalent) bij de politie. Dat zijn niet direct agenten op straat, want een fors deel werkt in ondersteunende rollen. In 2020 staat de teller op 63.000 FTE’s, een stijging van meer dan 10%. Tel daar dan bijna 25.000 BOA’s bij op, die veel eenvoudige politietaken hebben overgenomen zoals het uitschrijven van bekeuringen. Oh ja, en dan is er ook nog een stevig aantal verkeersregelaars actief in onze gemeenten, ook een taak die lang geleden gewoon door agenten werd uitgevoerd.
Kortom, sinds 2006 zijn de belastinginkomsten jaar op jaar gestegen, maar op de meeste ministeries is er kennelijk nog steeds een tekort aan geld. Hoe kan dat toch!!
Een van de oorzaken is de ‘industrie’ rondom maatschappelijke belangenorganisaties. Daarvan zijn er in Nederland honderden actief die in veel gevallen worden gefinancierd met belastinggeld. Voorbeelden hiervan zijn organisaties als Milieudefensie, Urgenda, Autoriteit Persoonsgegevens en talloze milieuclubs die zich inzetten voor een beter klimaat. Veel van deze organisaties zitten aan tafel met overheden om allerlei akkoorden af te sluiten. Het meest bekende voorbeeld is uiteraard het klimaatakkoord, maar ook het ‘Marakesh-akkoord’ is tot stand gekomen dankzij de actieve bijdragen van allerlei belangenbehartigers.
De aanhoudende roep om meer geld lijkt me dus in veel gevallen onterecht. Volgens mij is geld niet altijd het juiste antwoord. In dit kader zouden we wat kritischer kunnen kijken naar de honderden, met overheidsgeld gefinancierde belangenclubs in Nederland. Opvallend is dat bij veel van deze belangenclubs de leiding in handen is van ex-politici en oud-bestuurders die werkzaam zijn geweest bij de overheid. Daarmee hebben deze Niet Democratisch Gekozen organisaties veel invloed.
Is er iemand die het aandurft om eens uit te rekenen hoeveel miljarden er in deze industrie omgaat?
French Paulitz
