G.A. Lindeboomprijs

De prijs, die wordt uitgeloofd voor de beste medisch-historische publicatie van de afgelopen vier jaar (dissertaties uitgezonderd), bestaat uit een geldbedrag en een oorkonde. Maar het belangrijkste is de erkenning: dat mijn naam straks mag aansluiten in het rijtje van onder anderen Mart van Lieburg, Frank Huisman, Joost Vijselaar, Timo Bolt en Nele Beijens maakt mij ontzettend blij!

Maar nu weer terug naar de realiteit. Ik heb veel meer nieuws te melden en dat gaat wel over Fré.

Kort nieuws
Onlangs heb ik weer uitgebreid gesproken met mijn begeleiders Paul Robben en Léon Hanssen. De voortgangsgesprekken waren deze keer – wegens omstandigheden – in tweeën geknipt. Eén in Utrecht – opnieuw in het café van Filmhuis Slachtstraat – en één in café De Jaren, waar ik in mijn studententijd en daarna regelmatig te vinden was. Wederom waren het inspirerende gesprekken, zodat ik vol goede moed verder kon met schrijven.

In tussentijd is ook, na anderhalf jaar, mijn artikel voor het European Journal for Nursing History & Ethics, het orgaan van de European Association for the History of Nursing, geaccepteerd. Het gaat over suïcide gezien door de ogen van medepatiënten en is gebaseerd op de voordracht waarover ik in #5 heb geschreven. Het is een Engelstalig, peer reviewed artikel – dat staat goed op m’n cv! Wanneer het tijdschrift verschijnt, weet ik nog niet, maar ik houd jullie op de hoogte.

Verder heb ik een bijdrage geschreven voor het tijdschrift Wonderkamer. Het gaat opnieuw om een onderwerp dat met Fré te maken heeft. De Wonderkamer is een populair tijdschrift voor wetenschapsgeschiedenis. Ik heb er al eerder een bijdrage voor geleverd: een artikel over Goethe, waarbij ik informatie putte uit mijn vorige – nu dus bekroonde – biografie. Het nummer waarvoor ik nu een stuk geschreven heb, wordt een themanummer over de geestelijke gezondheidszorg, onder gastredactie van dr. Janneke van der Heide, emeritus hoogleraar geschiedenis van de psychiatrie Joost Vijselaar en zijn opvolgster prof. dr. Gemma Blok. Eind dit jaar zal het van de pers rollen.

Dossier
Afgelopen week zijn de handtekeningen gezet onder een toestemmingsformulier voor inzage in het dossier van Fré in Wolfheze. Dat houdt in dat ik onder strikte voorwaarden gebruik kan maken van gegevens uit dit dossier. Deze toestemming had ik al voor wat betreft haar verblijf in de Willem Arts Stichting. Maar nu dus ook voor haar andere opname. Voor het onderzoek is dit van groot belang, omdat ik nu op zorgvuldige wijze bronnenkritiek kan toepassen op materiaal dat ik elders heb verzameld, bijvoorbeeld Fré’s autobiografische geschriften, brieven van en aan Fré en artikelen die haar behandelaar heeft geschreven. Door deze geschriften te vergelijken met haar dossier, is het beter mogelijk feit en fictie te scheiden. Aanstaande maandag ga ik het dossier bestuderen, in aanwezigheid van een lid van de Raad van Bestuur en een medewerker van het museum Wolfheze. Ik kijk ernaar uit!

Tante Bernarda
Elk begin van een levensgeschiedenis heeft iets arbitrairs. Vaak wordt de lijn teruggetrokken via de vader en wordt de moederfiguur er hoogstens bij gehaald als zij een negatieve invloed gehad heeft op de hoofdpersoon, aldus Anneke Linders, in een artikel dat zij in 2005 schreef voor het Biografie Bulletin. Maar in het leven van Fré speelt de vaderfiguur slechts een bescheiden rol; Jacobus Dommisse was immers al gestorven voordat zijn jongste dochter goed en wel kon kruipen. Met zijn familie, die grotendeels woonachtig was in Zeeland, is nooit intensief contact geweest – met de familie van moeder des te meer.
Als er al een lijn teruggetrokken moet worden, ligt het daarom veel meer voor de hand terug te kijken naar de voorouders van moeder. Om wat meer te weten te komen over Fré’s achtergrond heb ik me daarom verdiept in het leven van de moeder, de tantes en ooms en hun ouders en grootouders. Het was een mooie zoektocht, met behulp van genealogische websites, online bevolkingsregisters en krantenknipsels – wat is Delpher toch een geweldig medium!

Hoewel alle personen bijzondere levens hebben gehad, wil ik er hier eentje uitlichten: tante Bernarda. Op de website www.dutchgenie.net, waar een hele stamboom van de familie Ten Bruggencate te vinden is, vond ik een stukje geschreven door een ver familielid van tante Bernarda. Zij schreef (in het Engels, de vertaling is van mij): ‘Bernarda Hermance ten Bruggencate (1870-1955) was het vijfde kind en vierde dochter van Wolterus ten Bruggencate en Johanna Cramer […]. Haar vader was arts en de familie behoorde tot de hogere middenklasse.
De dochters trouwden met een dominee, een notaris (waarvoor je in Nederland een graad in de rechten moet hebben), een bankier, een dokter. Bernarda trouwde met een ambtenaar bij de Nederlandse posterijen. Maar wat ik zo mooi vind aan Bernarda, is dat ze een werkende vrouw was. Ze werd apothekersbediende […] voordat ze in 1905 trouwde. Haar oudere zus Maria Arnolda was mogelijk onderwijzeres voordat ze trouwde.  Ik heb geen beroepen kunnen vinden voor de andere zussen, omdat in de huwelijksakten vrouwen altijd zonder beroep lijken te zijn, omdat ze alles opgeven als ze trouwen.

Inmiddels weet ik dat de andere tantes óók een vak hebben geleerd voordat ze trouwden. Hoe dit gegeven een rol gespeeld heeft in het leven van Fré moet ik nog uitzoeken. Daar zal ik in de biografie wel meer over vertellen.

Intussen ben ik alweer veel te lang aan het woord geweest. Het moest maar weer eens afgelopen zijn. Het is al lang en breed freedtejûn, hast sneon (zaterdag)! Kortom, tijd om jullie een mooi weekend toe te wensen!

Mw. dr. Catharina Th. Bakker, Historica, publiciste en onderzoekster en auteur van De lijfarts van de koning