14 januari – 21 mei 2023 - Alfred Waldenburg, Frenologisch portret van Piet Mondriaan, april 1909. collectie RKD - NLMagazine Kunst & Cultuur, fotografie - Dat fotografie een krachtig middel is om jezelf neer te zetten, daar was kunstenaar Piet Mondriaan zich van meet af aan van bewust. Gedurende zijn carrière laat ‘de vader van de abstractie’ zich geregeld fotograferen in zijn atelier als een serieuze eenling. Dat Mondriaan ook een veel lossere en sociale kant kende, blijkt uit kiekjes van zijn privéleven die in een onderzoek naar de kunstenaar naar boven zijn gekomen.
Mondriaan en fotografie
In de tentoonstelling ‘Strike a Pose | Mondriaan en fotografie’ wordt aan de hand van zeventig foto’s de rol die fotografie speelde in het leven van Mondriaan, belicht en komen zijn formele en informele kant samen. Iconische portretten gemaakt door fotografen van naam worden afgewisseld met nooit eerder getoonde snapshots die een zeldzaam inkijkje geven in het privéleven van een van de grootste kunstenaars van de twintigste eeuw.
De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met het RKD, die gelijktijdig de publicatie Mondriaan en fotografie. De kunstenaar in beeld uitbrengen. In dit boekwerk zijn alle tot nu toe bekende foto’s van Mondriaan en zijn atelier gebundeld.
Kunstenaar in beeld
Het beeld dat we vandaag de dag van Mondriaan hebben is die van een iets wat stijve man. Kaarsrecht en met de lippen op elkaar poseert hij voor de camera. Vaak staat hij in zijn atelier met op de achtergrond één of meer van zijn abstracte werken met de bekende horizontale en verticale lijnen. Gedurende zijn lange carrière wordt Mondriaan geregeld geportretteerd door professionele fotografen. Hij is zich bewust van de belangrijke rol die fotografie kan spelen bij het uitdragen van zijn imago als modern kunstenaar. De ontwikkeling die Mondriaan in zijn kunst doormaakt gaat hand in hand met de enscenering van zijn portretten. Vanaf de late jaren 1920 dienen de – veelal beroemde – fotografen zich aan bij de inmiddels bekende kunstenaar. Al tijdens Mondriaans leven verschijnen deze foto’s in kranten en tijdschriften.
Omringd door vrienden
Behalve professionele portretten zijn ook veel kiekjes van het persoonlijke leven van Mondriaan bewaard gebleven, veelal gemaakt door vrienden en familie. Die foto’s laten een onbekende kant van de kunstenaar zien. Ze tonen een veel lossere man die zich graag onder de mensen begeeft: op reis, zittend op een terras, plaatjes draaiend, met een baby op schoot. Ook zien we op de beelden dat Mondriaan zich begaf in kringen van de bohemienne kunstenaars. Veel van deze foto’s zijn tot nu toe verborgen gebleven voor het publiek.
Tentoonstelling
Mondriaanspecialisten Wietse Coppes, conservator bij het RKD, en Leo Jansen, onderzoeker bij het Huygens Instituut, doen al jaren onderzoek naar de kunstenaar ten behoeve van het Mondriaan Editieproject. Zij brachten meer dan 400 foto’s samen uit ruim 50 internationale collecties, zoals het MoMA in New York en het Centre Pompidou in Parijs. Een selectie van de door Coppes en Jansen samengebrachte foto’s is te zien in de tentoonstelling Strike a Pose | Mondriaan en fotografie.
In de tentoonstelling zijn de foto’s in chronologische volgorde verdeeld over drie periodes: de start van zijn carrière in Nederland, de Parijse tijd en Mondriaans laatste jaren in Londen en New York. Er zijn foto’s te zien van onder meer André Kertész, László Moholy-Nagy, Cas Oorthuys en Arnold Newman. De tentoonstelling is samengesteld door gastcuratoren Wietse Coppes en Leo Jansen in nauwe samenwerking met Caro Verbeek, conservator moderne kunst bij het Kunstmuseum.
Publicatie
Gelijktijdig met de opening van de tentoonstelling verschijnt de publicatie Mondriaan en fotografie. De kunstenaar in beeld, een uitgave van het RKD en Tijdsbeeld Uitgeverij. Het boek toont in 368 pagina’s alle tot nu toe bekende foto’s van Mondriaan en zijn atelier. De publicatie is mogelijk gemaakt door de International Music and Art Foundation. Tijdsbeeld Uitgeverij produceerde het boek in drie talen, is de uitgever van de Nederlandse editie en co-uitgever van de Engelse (met Hatje Cantz) en de Franse (met Fonds Mercator).
Symposium
Ter ere van de opening van de tentoonstelling en de uitgave van de publicatie organiseren Fotomuseum Den Haag en het RKD een symposium op vrijdag 13 januari. Wietse Coppes, Leo Jansen, Caro Verbeek en Hans Aarsman zullen hun licht op de fotoportretten van Mondriaan laten schijnen.
Over het RKD
De tentoonstelling komt tot stand in samenwerking met het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Het RKD beheert de grootste collectie archief- en documentatiemateriaal met betrekking tot Piet Mondriaan, zoals zijn persoonlijke archief, meer dan 700 originele brieven en honderden portret- en atelierfoto’s, waaronder tientallen vintage prints.
