Fort Crèvecoeur. Beeld: Heemschut - NLMagazine Cultuur, geschiedenis - Kees van den Oord en Paul Masselink over duurzaamheid en monumentenzorg: “Rijksmonument Fort Crèvecoeur aan de Maas is een ‘vergeten’ fort uit de Tachtigjarige Oorlog. Drie grotendeels vervallen, leegstaande 18de-eeuwse kruitmagazijnen resteren nog van het voormalige fort. Van het kanaal door het fort is het grootste deel gedempt”.
Aldus Kees van den Oord, historicus en kenner van de 80-jarige oorlog. Op zaterdag 10 september a.s., Open Monumenten Dag spreekt Kees over Fort Crèvecoeur. Kees vertelt over de nationale betekenis van dit volgens hem verwaarloosde monument en wat er moet gebeuren om het in ere te herstellen. ‘Doe je dat laatste, dan markeer je een belangrijke plek in de wordingsgeschiedenis van Nederland waarin de 80-jarige oorlog een belangrijke rol speelde. Kees begint om 15.00 uur. Na afloop van zijn betoog is er alle gelegenheid met Kees in gesprek te gaan over de vraag: wat doen we met Crèvecoeur?
Monumentenbehoud, maatschappelijke opdracht
Om 11.00 uur in de morgen opent Paul Masselink, planoloog, energie- en milieudeskundige, een themadag van de Knillispoort in het kader van Open Monumentendag. Paul spreekt over het verduurzamen van monumenten. ‘Een maatschappelijk opdracht’, aldus Masselink. ‘En daarbij moet je goed nadenken over de herbestemming van het monument maar zeker ook over energie- en milieuvragen. Dus let je op energiebeperkende maatregelen en verantwoord gebruik van grondstoffen. Dat moet perfect passen bij de aard en uitstraling van monumenten. Je kunt niet zomaar zonnepanelen op een oud leistenen dak leggen’, stelt Masselink. Nog een voorbeeld: ‘Ventileren in een gebouw betekent heel veel buizen. Dat wil je niet teveel en door het hele monument. Dus kun je in een monument per ruimte bekijken of ventilatie nodig is.’
Bedreigd erfgoed
Een slecht voorbeeld van duurzaam monumentenbehoud is dus Fort Crèvecoeur. Restauratie is dringend nodig, maar drie ministeries (Defensie, Binnenlandse Zaken en Cultuur) steggelen al jaren. Het fortterrein, groot zo’n 40 ha, werd in 1973 als Rijksmonument aangewezen. In 2022 is het complex echter gekozen tot een van de meest bedreigde erfgoedlocaties van Europa.
Erfgoed Europa Nostra plaatste het fort Crèvecoeur op de lijst van zeven ‘most endangered sites’. Het Ministerie van Defensie heeft deze zomer een steigerconstructie met folie over de drie Rijksmonumenten geplaatst om verder verval te voorkomen. Maar dat is het dan ook.
Monument 80-jarige oorlog
Fort Crèvecoeur was na 1600 een eiland met een vesting. De bevoorrading van de Staatse troepen van Frederik Hendrik voor het beleg in 1629 verliep dankzij dit fort veilig over de Dieze. Meer dan 200 schepen meerden voor het fort aan om de belegeraars te voorzien van voedselbevoorrading en oorlogstuig. Tijdens het rampjaar 1672 slaagde de Franse maarschalk Turenne op 19 juli erin het fort in te nemen. Vanuit Engelen en Bokhoven werd het fort zwaar onder vuur genomen. In 1673 werd het fort door het Franse leger op terugtocht in brand gestoken en opgeblazen. Alleen het soldatenkerkje en het commandeurshuis bleven staan. ‘Het is een historische locatie, die veel meer aandacht verdient dan nu. Maar hoe pak je het aan?’ vraagt Van den Oord zich af.
Meer informatie
Helma Thiers: 06-85590759
Bron: Erfgoedstem
