NLMagazine Kunst & Cultuur, muziek VIDEO - Om te beginnen voor iedereen nog al het goede voor 2022! Tijdens de feestdagen verpoosden wij bij onze Belgische zuiderburen. En dat was aangenaam. De winkels, cafés, restaurants etc waren geopend en dat gaf een levendige aanblik, zeker vergeleken met het Nederlandse straatbeeld.
In mijn favoriete boekhandel aldaar kocht in een boek met de intrigerende titel ‘De verdwenen piano’s van Siberië’, van de hand van Sophie Roberts. Dat bleek een schot in de roos. De schrijfster is een Britse reisjournalist, ze schrijft onder meer voor de Financial Times en is ‘gespecialiseerd in extreme bestemmingen’. Sophie schrijft dat ze al vanaf haar prille jeugd geïntrigeerd wordt door Siberië, een grotendeels onherbergzaam gebied dat ongeveer 1/11 van de aarde omvat. Ze ontdekt dat zich in Rusland vanaf de tijd van Catarina de Grote, een grote pianocultuur heeft ontwikkeld, die zich ook uitstrekte tot in Siberië.
Piano’s door de sneeuw
Vooral de Ierse pianist John Field, de uitvinder van de nocturne (dromerig nachtstuk op piano; verder verfijnd door Chopin) en Frans List maakten de piano een gewild instrument. Ze werden op sleeën door de sneeuw naar Siberië gebracht, maar de Russische revolutie maakte hier een einde aan. Zo riep de revolutionaire dichter Majakovski het volk op, de piano’s de straat op te slepen en ze aan splinters te slaan. De piano’s verdwenen grotendeels, maar er bleef er nog een aantal over, ook in de verre Siberische vlakten.
Odgerel Sampilnorov
Sophie ontmoet in 2015 de dan nog jonge Mongoolse pianiste Odgerel Sampilnorov. Zij is op dat moment 19 jaar oud en componeert ook zelf muziek (Mongolian Composers Piano Pieces, met als meest beluisterde stuk Awakened Steppe in C Minor: zie de link). Sophie ziet een groot talent in haar en belooft in Siberië een mooie piano voor haar te gaan zoeken.
Een Bechstein voor een zak aardappelen
Daarmee begint haar speurtocht door dit enorme gebied. Ze bezoekt en beschrijft steden en eilanden als Chabarovsk, Irkoetsk, Tomsk, Sachalin, Novosibirsk en nog veel meer, in een reis door te tijd. Verhalen over de Goelags en alle daar ondergane wreedheden ontbreken niet. Sophia weet in te tussentijd bijna een ‘Bechtstein vleugel’ op de kop weten te tikken in een dorpje bij Tomsk. Die was ooit aangeschaft voor een zak aardappelen. Olga Leonidovna, de eigenaresse wilde er echter geen afscheid van nemen. “De beste piano in Siberië” verklaarde ze en ze kuste hem weer, maar haar geliefde Bechstein was niet te koop, “Nu niet en nooit.”
Grotrian-Steinweg
Het plot zal ik alvast onthullen: Sophia vindt toch nog een passende piano voor Odgerel. Het is een (Duitse) Grotrian-Steinweg – niet te verwarren met een Steinway – aangetroffen in Novosibirsk. Na alle omzwervingen gaat Odgerel het nieuwe instrument uitproberen. “En eindelijk was dan het moment aangebroken dat we op een frisse avond in mei, bij de ondergaande zon, Odgerel Sampilnorov konden horen spelen. Het was een diep ontroerend moment.
Een groep herders verzamelde zich om naar de première te luisteren. Odgerel was eerst bang dat het niet zou klikken tussen haar en de piano. Ze speelde een werk van de hedendaagse Mongoolse componist Byambasuren Sharav en verklaarde onmiddellijk dat de Grotrian-Steinweg in geluid de Yamaha-salonvleugel overklaste.
Kotsja Lomatsjenko [de restaurateur] moest huilen. Oom Vitja deelde zijn zelfgestookte drank en zijn verhalen over de yeti. Franz-Christoph Giercke haalde zilveren bekers tevoorschijn en gaf oom Vitja, die zijn hart had gestolen, zijn zwarte vilten hoed van de Engelse firma Lock & Co cadeau. Bij de rivier plukte Igor bloemen voor Jelena, op wie hij smoorverliefd was geworden.”
Zo eindigt het boek in Siberische romantiek en besluit ik deze bijzondere aflevering van Music and (Cold) Vibes. Veel plezier ook met de filmpjes van Sophy haar barre avontuur (ook de website in de link is de moeite waard), als alternatief voor de Elfstedentocht, die volgens Gerrit Hiemstra nooit meer zal komen. Hij kan het weten, want won net de Machiavelli-prijs.
Ton Tekstra
